Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
43
goodsunąćmarkizadeVerneuil.Kondeuszcoprawdateżmiałskazęna
swymurodzeniu,alewychowywanywkatolicyzmiemógłstaćsięwygod-
nymnarzędziemwrękachwrogówFrancji.Wobecnapiętejsytuacjimiędzy-
narodowejHenrykIVzdołałwykorzystaćucieczkęKondeusza,byodnowić
układzAnglią.Byłtodużysukces,jakożeJakubIszukałwtymczasiezbli-
żeniazHiszpanią81.
Zezłamanymsercemczynie,wiosną1610rokuHenrykIVrozpoczął
ostatnieprzygotowaniadowojny.Zastanawianosię,przeciwkokomukról
poprowadziswewojska,alenajpowszechniejprzyjmowanąwersją,uznaną
zwłaszczawlegendzie,było,iżzaatakujeBrukselę,byzdobyćutraconą
księżnęKondeuszową.Tomiałabyćnajprawdziwszawojnaokobietę,pro-
wadzonazmiłościidlauleczeniazłamanegoserca.Takawersjaświetnie
odpowiadaławyobrażeniomwspółczesnychipotomnychokochliwości
Henryka.Wartojednakdodać,żechoćkrólNawarry,apotemFrancji,od
wczesnejmłodościpożerałsercaniewieście,czymmartwiłasięniegdyśjego
surowamatka82,niedasięwskazać,bykiedykolwiektraciłdlanichgłowę.
Niemapowodu,byinaczejtraktowaćprzypadekpięknejKarolinyMałgo-
rzaty.Wydajesięwięc,żeopowieść,iżprzyczynąwojnymiałobyćmiłosne
szaleństwoHenrykaIV,jesttyleżromantyczna,conieprawdziwa,ajejcelem
byłonadaniedziałaniomkróla,jakiprzedewszystkimucieczceksięciaKon-
deusza,znamionaferysercowej,aniepolitycznej.Zresztąsamkrólpotwier-
dziłnaspotkaniurady,żeniezamierzawojowaćwsprawietakniespra-
wiedliwej83.To,comogłointeresowaćgobardziej,tosprawaClèvesiJuliers
orazkwestianieobecnościKondeusza.
Przedwyruszeniemnawojnęmonarchaprzedewszystkimpostano-
wiłkoronowaćMarięMedycejską,bypowierzyćjejopiekęnadmałoletnim
synemikrólestwempodczasswejnieobecności.Tafunkcjapowinnaprzejść
nanajbliższegomęskiegokrewnegokróla,awięcksięciadeCondé,alejego
ostatniedziałaniakazałyHenrykowistrzecsiękuzynabardziejniżkogo-
kolwiek.Wczwartek13majawSaintDenisodbyłasięuroczystośćkorona-
cyjnakrólowej,awpiątekdoszłodonieszczęścia.JadącegodoLuwrukróla
napadłFranciszekdeRavaillacprzekonany,żeHenrykIVjesttyranem
inależygozgładzić,atakiwniosekwysnułpolekturzeksiążkijezuityJuana
Mariany.Zamordowałwięcmonarchę,ugodziwszygonożemwtętnicę.
ŚmierćkrólaspowodowaławParyżuwielkipopłoch,obawianosięwybu-
chuzamieszek.Panowiezdworuztrudemutrzymalispokójwmieście.
Pozamachuzaczętosięzastanawiać,ktogozlecił.Wierzonobowiem,że
królpadłofiarąspisku.Jedniuważali,żetokrólhiszpańskilubcesarzoba-
81Ibidem,s.94–97.
82MémoiresetpoésiesdeJeanned!Albret.Paris1893,s.81.
83C.Bitsch:Vieetcarrièred!HenriIIBourbon…,s.79.
