Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
słabąlipofilowość.WWAsąwrażliwenadziałanieświatła,tlenu,ozonuiin-
nychutleniaczy,ulegającreakcjifotochemicznejzutworzeniemwkońcowym
etapiedioli,chinonówialdehydów.
MonitorowaniebiologicznegonarażenianaWWAjestszczególnieważne
zewzględunarozpowszechnionądyfuzjętychzwiązkówiichznaczenie
toksykologiczne.Narażeniezawodowenawysokiepoziomyzawierających
WWAmieszaninsubstancjizanieczyszczającychwywołujeszeregobjawów,
jakpodrażnienieoczu,nudności,wymioty,biegunkaisplątanie.Wiadomo
również,żemieszaninyWWA(szczególnieantracenu,benzo[a]pirenuinaf-
talenu)wywołująpodrażnieniaistanyzapalneskóry.NiektóreWWAsą
dobrzeznanejakosubstancjerakotwórcze,mutagenyiteratogeny,dlatego
stanowiąpoważnezagrożeniedlazdrowiaijakościżycialudzi.Najbardziej
znaczącymefektemzdrowotnym,jakiegomożnasięspodziewaćponara-
żeniuprzezwdychanienaWWA,jestnadmierneryzykorakapłuc.Jednak
skutkizdrowotneposzczególnychzwiązkówWWAniesądokładnietakie
same.MiędzynarodowaAgencjaBadańnadRakiem(InternationalAgency
forResearchonCancer)wyróżnia:
—grupa1:substancjerakotwórczedlaczłowieka,
—grupa2A:substancjeprawdopodobnierakotwórczedlaczłowieka,
—grupa2B:substancjemożliwierakotwórczedlaczłowieka(obecniePEM),
—grupa3:substancjeniemożliwedozaklasyfikowaniajakorakotwórcze
dlaczłowieka,
—grupa4:substancjeprawdopodobnienierakotwórczedlaczłowieka.
SpośródWWAnajwyżejsklasyfikowanyzostałbenzo[a]piren–wgru-
pie1B,anaprzykładnaftalen,chryzen,benzo[a]antracen,benzo[k]fluoran-
tenibenzo[b]fluoranten–wgrupie2B.WWAłatwowchodząwłańcuch
pokarmowy,ponieważsąpobieraneprzezrośliny–zarównoprzezliście,
jakiprzezsystemkorzeniowy(ryc.1.8).JednaknarażenienaWWAnigdy
niejestzwiązaniezdziałaniemtylkopojedynczegozwiązku.Dopierozro-
zumienie,jakieefektymogąwystąpićwmieszaninachWWA,dajedokładną
ocenęzwiązanychznimizagrożeń.Zewzględunawysokąlipofilowośćtej
klasyzwiązkówichbiodostępnośćpospożyciuczywdychaniujestznacząca.
Podostaniusiędoorganizmuzwierzęcegoczyludzkiego,podobniejak
innehydrofoboweksenobiotyki,WWAmogąkumulowaćsięwtkancetłusz-
czowej,międzyinnymiwtłuszczumleka[Kubiak,2013],awmniejszym
stopniuwwątrobieinerkach,wnadnerczach,jajnikachiśledzionie.Narządy
temogąsłużyćjakomagazyny,zktórychwęglowodorymogąbyćstopniowo
uwalniane.PodostaniusiędoorganizmuWWAwymagająwieloetapowej
aktywacjimetabolicznejprzezokreśloneenzymy.Układemenzymatycznym
przedewszystkimodpowiedzialnymzaichmetabolizmjestukładoksydazy
omieszanejfunkcji.Pierwszareakcjatoepoksydacja.EpoksydyWWAmogą
następniesprzęgaćsięzglutationem,couważanejestzaprawdziwąreak-
cjędetoksykacji.Epoksydyniesprzężonezglutationemsąprzekształcane
wfenoleidiole.TakiemetabolityWWAniesąjednakczasamiwystarczająco
1.1.Grupyzanieczyszczeńwśrodowisku
25
