Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nymrozdziałemskarbukrólewskiegoiskarbupublicznego.Pozaściśleokreślonymi
dobramiziemskimi,którepozostałyprzyskarbiekróla,wszystkiepozostałekrólewsz-
czyznyuznanozaskarbpubliczny.Opróczdochodówpłynącychzmajątku(czynsze
idochodydzierżawne)narzeczskarbupublicznegoprzekazywanowszystkiepodat-
ki,myta,karypieniężneimajątkoweitp.Wartośćskarbupublicznegoobejmowała
zatemtakzasóbmajątekpaństwajakistrumieniedochodów.Postroniewydat-
kówskarbupublicznegonajwiększepozycjestanowiływydatkinawojsko,utrzymy-
wanieposelstworazwynagrodzeniawypłacaneniektórymurzędnikom.
Wczasachnowożytnychdziałanieinstytucjiskarbupaństwaprzezdługiczas
zbiegałosięzpowstawaniemnowychformgospodarkibudżetowej,obejmującbudżet
państwa.Ministerstwafinansównazywanoministerstwamiskarbu(wniektórychkra-
jachjesttakdodzisiaj,np.wWielkiejBrytaniiiwStanachZjednoczonych)19.Dopie-
ropodrugiejwojnieświatowejitylkowniektórychkrajachnastąpiłooddzielenie
funkcjizwiązanychzbudżetempaństwaodfunkcjizarządzaniamieniempaństwo-
wym.Rozdziałtendokonałsięm.in.zewzględunazłożonośćproblemówzwiązanych
zwypełnianiemprzezpaństwofunkcjidominiumwstosunkudoswojegomajątku,
zjednejstrony,orazkoniecznośćwyodrębnieniapolitykifiskalnejibudżetowejpań-
stwa,zdrugiejstrony.Jednakliniepodziałuwróżnychkrajachprzebiegająróżnie,
np.weFrancjiadministracjapodatkowaiefektywnezarządzaniezapisanymiwusta-
wiebudżetowejwydatkamiulokowanepozakompetencjamiministerstwafinan-
sów,awNiemczechpodobniejakwPolscedonichnależą.
Wodróżnieniuodpodmiotówprawacywilnego,SkarbPaństwamożepotrzebo-
waćspecjalnejinstytucji,którareprezentowałabygocelemobronyinteresówcywil-
noprawnychlubpublicznych.TakąinstytucjąwPolscemiędzywojennejbyłaProku-
ratoriaGeneralna.Powołanaw1919r.,miałanaceluzastępstwoprocesoweSkarbu
Państwaiobronęjegointeresów20.InteresySkarbuPaństwadefiniowanoszeroko:
odwynikającychzprawwłasnościipochodnych,opartychzarównonatytułachcy-
wilnych,jakipublicznych,państwaiprzedsiębiorstwpaństwowychwstosunkudo
majątkuruchomegoinieruchomości,przezprawaterytorialnepaństwa,pointeresy
wynikającezumówitraktatówmiędzynarodowychwtymzobowiązaniairoszcze-
niawstosunkudopaństwobcych,wynikająceztakichumówitraktatów.Interesy
SkarbuPaństwaobejmowałytakżesprawyzarządumieniempaństwowym,wtym
ochronymajątkupaństwowegoorazfunduszyizakładówpozostającychpodzarzą-
demwładzpaństwowych.
ProkuratoriaGeneralnabyłaorganemniezależnymodinnychorganówadmi-
nistracjipaństwowej,podporządkowanymbezpośrednioPrezesowiRadyMinistrów,
sprawującemunadzórnadjejdziałalnością.Wbrewpotocznymsądomiskojarze-
niom,niebyłtoorganprokuratorskiczyopodobnym,dochodzeniowymcharakte-
19Pierwszybudżetpaństwauchwalonow1688r.wAnglii,awPolsceosiemdziesiątlatpóźniej,
w1768r.WeFrancjipierwszybudżetuchwalonowroku1789,stosującbardzorozwiniętątechnikębudże-
tową,którąnastępnieprzejętowwielukrajachEuropy;zob.N.Gajl,op.cit.,s.20–21.
20Zob.Ustawazdnia21lipca1919r.wprzedmiocieutworzeniaProkuratoriiGeneralnejRzeczy-
pospolitejPolskiejorazRozporządzeniePrezydentaRzeczypospolitejPolskiejzdnia9grudnia1924r.
ozmianieustrojuProkuratoriiGeneralnejRzeczypospolitejPolskiej.
29