Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
częśćichdochodówstanowiądotacjezbudżetupaństwa),aichwydatkiprzekracza-
ją2/3wydatkówbudżetupaństwa(w2003r.osiągnęłyprzeszło71%tychwydatków,
aw2004r.–70%).
Nauwagęzasługująteżdwieinneformyorganizacyjno-prawne,mianowicieza-
kładybudżetoweiśrodkispecjalne.Ichtworzenie–nadługozresztąprzedzmiana-
migospodarczymizapoczątkowanymiwPolscew1990r.–byłowyrazemparcelizacji
finansówpublicznych.Każdydysponentśrodkówbudżetowychszczeblacentralnego
(ministrowie,kierownicyurzędówcentralnych,wojewodowie)chciałsobiezostawić
jakieśśrodki,któremógłbywydawaćwsposób,jakiuznazasłuszny,iwmiaręmoż-
liwościpozakontrolą.Do1990r.wsamymMONśrodkówspecjalnychbyłokilkaty-
sięcy.Potemtoznacznieukrócono,alenaciskinaichtworzenielubprzywracanieby-
najmniejnieustawały.Dopieropowieluwysiłkachudałosięzapisaćwustawie
ofinansachpublicznychw1997r.(art.24ust.1ówczesnejustawy),żeśrodkispecjal-
ne(podobniejakwszystkieinneśrodkipubliczne)mogąbyćgromadzonetylkona
podstawieustawy.Mimowieluniebezpieczeństw,jakiewiążąsięzfunkcjonowaniem
środkówspecjalnych,parlamentniewykazywałjednakdostatecznejpowściągliwości
wprzyzwalaniunaichustawowetworzenie.Jakjużwspomniano,rozpoczętaw2005
r.likwidacjaśrodkówspecjalnychidziewewłaściwymkierunku,aleniejestkonse-
kwentna(zob.przypis14).
Chociażistnieniezakładówbudżetowych,aprzedewszystkimśrodkówspecjal-
nych,godziwzasadyjednolitości,przejrzystościijawnościfinansówpublicznych,
dawneśrodkispecjalnebyły(aprzyszłerachunkispecjalneifunduszemotywacyjne
będą)wykorzystywanegłównienaróżnepozasystemowepodwyżkipłac,nagrody
ipremiespecjalne.Nicwięcdziwnego,żenawetwMinisterstwieFinansówiwNaj-
wyższejIzbieKontroli,tj.wdwóchinstytucjachjakżadneinnezainteresowanych
przestrzeganiemzasadfinansówpublicznychi–cowięcej–powołanychdopilnowa-
niaichprzestrzegania,takjakdawnejistniałyśrodkispecjalne,takpodrządamino-
wejustawyofinansachpublicznychpowstająodpowiednierachunkidochodówwła-
snychifunduszemotywacyjne.Kiedyjednaknieudajesięosiągnąćkompromisu
wdziedziniekształtowaniaśrodkównawynagrodzeniawposzczególnychdziałach
administracjipaństwowej,aróżnicowaniewynagrodzeńzgodniezeskalątrudności
iodpowiedzialnościnapotykaopory,którychprzezwyciężenieokazujesiępraktycz-
nietrudne,apolitycznieniedowykonania,wtedyzróżnicowaniatakiegodokonuje
sięjużtopoprzezśrodkispecjalne,jużtopoprzezrachunkidochodówwłasnych
ifunduszemotywacyjne.
Tojednakprowadzizwykledozróżnicowaniawynagrodzeńzgodnegoraczej
zwystępującymiwdanymresorciemożliwościamipozyskaniadodatkowychdocho-
dów(np.poprzezwprowadzanieróżnychparapodatkówiopłat–znowuwsposób
niezgodnyzduchem,jeżelinawetniezliterąKonstytucji)niżzeskalątrudnościiod-
powiedzialnościwwykonywaniupracy.Wostatecznymwynikuobatetworyorgani-
zacyjno-prawnenietylkonaruszająpodstawowezasadyfinansówpublicznych,aleteż
przezswegorodzaju„urynkowienie”strukturydodatkowychwynagrodzeńwadmini-
stracjipaństwowejprowadządopowszechnegowykorzystywaniaprzeztęadministra-
cjęróżnychrentocharakterzemonopolistycznym.
27
