Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przedmiotemfilozofii,atakżehistoriifilozofii,a(filozoficznym)pojęciem,
odpowiednio:filozofiiihistoriifilozofii38.Towłaśnienatym(źródłowo:
heglowskim39)przekonaniuopieraautorProlegomenówdohistoriozofiicałą
swojąkoncepcjęhistoriijakorozwijającejsięcałości(ducha),któranaswo-
imnajwyższympoziomieogólnościokazujesięprocesemurzeczywistniania
przezludzkośćwłasnegopojęcia40.Tenwyjściowypunktwidzeniawkwe-
stiinaturyhistoriifilozofii41wpływatuzasadniczonasposóbrozwiązania
problemufilozofiihistorii.Cieszkowskiwychodzizpowodzeniempoza
ograniczeniaHeglowskiejfilozofiidziejówdziękizdolnościkonsekwentne-
gopowiązaniatego,couHeglaokazujesięostatecznierozdzielone,tj.re-
fleksjinad"historiąfilozofii”zrefleksjązzakresu"filozofiihistorii”.To
właśniemożliwośćjednorodnegospojrzenianapolityczno-społecznyifilo-
zoficznyaspektprocesuhistorycznego,pozwalaCieszkowskiemuforsować
ogólnątezę,żehistoriajestcałością.AdamŻółtowskiwprzywoływanejwy-
żejmonografiioCieszkowskimwydobywajużwstępnietenholistycznyrys
refleksjihistoriozoficznejautoraOjczenasz,choćniewyjaśniajeszcze
wpełnijegoteoretycznegorodowodu:
HistoriapowszechnajestdlaCieszkowskiegonietylkosumąludzkichżywotów
iwytworów,ludzkichprzeżyćiczynów,leczichjednorodnącałością,żywymorga-
nizmem,transcendentnąjednością.Jestonajednościąrozwojuirozwojemjedno-
ści,jestcałościąnieskończonegozróżnicowaniairozmaitości,jest"realizacjąpoję-
cialudzkości”42.
Niezależnieodwagi,jakąwswojejinterpretacjisystemuCieszkowskie-
goprzypisujenastępnieŻółtowskiidei"filozofiiczynu”,niezapoznajeon
jednakkluczowegoznaczeniaspekulatywnejidei"historiozofii”wcałym
systemie.Świadczyotymjednazgłównychtezmonografii,wktórejŻół-
towskiformułujepogląd,że"zasadniczocałafilozofiaCieszkowskiegojest
___
___
___
___
___
___
_
38Por.A.Cieszkowski,Rzeczofilozofiijońskiejjakowstępdohistoriifilozofii,op.cit.,
s.247-251.
39Por.T.Buksiński,Rozumnośćfilozofiiihistoriifilozofii,w:Hegelawspółczesność,
R.Kozłowski(red.),PTPN,Poznań1997,s.75.
40A.Cieszkowski,Prolegomenadohistoriozofii,op.cit.,s.16.
41Por.A.Wawrzynowicz,AugustaCieszkowskiegopróbaeksplikacjiheglowskiegopojęcia
historiifilozofii,"RocznikHistoriiFilozofiiPolskiej”,t.I,2008,s.121-140.
42A.Żółtowski,GrafAugustCieszkowski’s„PhilosophiederTat“.DieGrundzügeseiner
LehreundderAufbauseinesSystems,op.cit.,s.11;woryginale:"DieWeltgeschichteistalso
fürCieszkowskinichtblossdieSummemenschlichenLebensundWebens,menschlicher
ErlebnisseundTaten,sondernihreinheitlichesGanze,ihr,lebendigerOrganismus,ihre
transcendenteEinheit.SieistdieEinheitderEntwickelungunddieEntwickelungderEinheit,
sieistdasGanzederunendlichenDifferenzierungundMannigfaltigkeit,sieistdie<Realisie-
rungdesBegriffesderMenschheit>“.
21
