Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30JerzyZajadło
normaprawnapowinnabyćwcześniejszaniżzdarzenia,którychocenydokonu-
jemynajejpodstawie.
Każdy,ktochociażtrochęzetknąłsięzfilozofią,możejednakwsposóbwpełni
uzasadnionypostawićnastępującepytanie:cozpiątąpodstawowączęściąfilozofii,
estetyką?Innymisłowy,czylexniepowinnabyćtakżepulchra(piękna)?Jużsamo
zestawieniezesobąprawaiestetykimożejednak-wśródwielutradycyjnienasta-
wionychfilozofówiprawników-budzićwielewątpliwości,jeśliniewręczgwał-
townysprzeciw.Powstajebowiemkolejnepytanie:czytakspecyficznemu,auto-
pojetycznemu,konwencjonalnemuisformalizowanemufenomenowi,jakprawo,
możnawogóleprzypisywaćjakiekolwiekwartościestetyczneiodpowiadająceim
przeżyciaorazocenyestetyczne?Ergoczyistniejecośtakiego,jakestetykaprawa?
Wfilozofiiprawazauważonotenproblemjużwielelattemu.GustavRadbruch
wswoimsztandarowymdzieleRechtsphilosophie,wydanymw1932roku(Rad-
bruch1993b),uwzględniłwprawdziekilkustronicowyrozdziałÄsthetikdesRechts
izdecydowanieopowiedziałsięzakoniecznościąwyodrębnieniazjurysprudencji
estetycznegoobszarubadańnadprawem,alejednocześniezdawałsobiesprawę
zwątpliwości,jakiemogątemutowarzyszyć(Radbruch2009,s.116in.).
Jeśliprzenieśćterozważanianagruntszerokopojętejfilozofii,topewneaspekty
możnaodnaleźćwobrazieJurisprudenzGustavaKlimta.Wartoprzypomnieć,żeto
dzieło,namalowanewlatach1901-1907,byłoelementemwiększejcałości;zapla-
nowanojejakoozdobęauliuniwersyteckiejwWiedniu.Kompozycjamiałasię
składaćzpięciuobrazów,symbolizującychczteryfakultety(prawo,medycynę,filo-
zofięiteologię)orazideęuniwersytetujakocałości.Klimtpodjąłsięnamalowania
Jurisprudenz,MedizinorazPhilosophie,pozostałedwaobrazy,Teologieiideauni-
wersytetu,miałybyćdziełemFranzaMatscha.Szczegółowyopishistoriipowstania
poszczególnychelementówkompozycjiiichdalszelosyznacznieprzekraczałyby
ramytegoopracowania,więcniebędęsięnimizajmował;tymbardziejżeinteresuje
mnieniehistoryczny,aleraczejparadygmatycznywymiarwizjiprawoznawstwa
wobrazieKlimta.Pewneszczegółyhistorycznemająjednakznaczeniedlazrozu-
mieniategoparadygmatu.Pierwotnie,jakwynikazzachowanychszkicówsporzą-
dzonychokoło1897lub1898roku,Klimtchciałprzedstawićniecoinnąwizjępra-
woznawstwa;wszkicachpojawiasiępostaćkobietyzmieczemwdłoni:kobietajest
jasna,promienista,wzniosła,majestatyczna,optymistyczna.Byłatowięcstylizacja
charakterystycznadopewnegostopniadlatradycyjnegoobrazuTemidyizupełnie
innaniżta,którąwybrałKlimtdladwóchpozostałychfakultetów-medycyny
ifilozofii(obecnatamsymbolikajestmroczna,tragiczna,pesymistycznaifrag-
mentamiwręczokrutna).
Podwpływemkontrowersji,jakąwzbudziłapierwszawersjaPhilosophie(1900)
iMedizin(1901)-sprzeciwwyraziłyzarównowładzeUniwersytetu,jakiopinia
publiczna-artystacałkowiciezmieniłswojąkoncepcjęJurisprudenz.Wrezultacie
powstałtakprzedziwnyiwstrząsającyobrazprawaiprawoznawstwa,żepodziś
dzieńinspirujeonteoretykówifilozofówprawaimożebyćprzedmiotembardzo
różnychinterpretacji.OstateczneodczytaniewszystkichtrzechobrazówKlimtajest
