Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czymjestflozofaprawa?
17
dzieckupożywienia,niemamocykauzalnejijakotakiniemożesprawić,żedziecko
zmarło.Śmierćjestskutkiemkonkretnychprocesów,powiedzmyprzyrodniczych,
anietego,coniemiałomiejsca.Wolterprzyjmował,żezaniechaniejestkierunko-
wymnie-działaniem,wykreowanymprzezzaistnienieobowiązkuprawnego,awięc
pojęciemnormatywnym.Dlaprawnika-praktykajestrzeczą(zostrożnościdodam:
wzasadzie)obojętną,czyzaniechaniejestprzyczynowe,czynie;ważnajesttreść
przepisuprawnokarnego,któryustala,żeztakimatakimzachowaniemsię(lubjeśli
ktośwoli:zczynemdefiniowanymjakodziałanielubzaniechanie)wiążesięokreślone
przestępstwo.Przykładten,jaksądzę,zjednejstronyjestdobrąilustracjąwspółgra-
niafilozofiiinaukiprawa,wtymwypadkuprawakarnego;zdrugiejstronyjednak
pokazujeteż,żefilozofiawykraczapozatypowyinterespoznawczynaukiprawa.
JerzyWróblewskipisał:
Związekmiędzyteoriąafilozofiąprawamożebyćujmowanyzdwojakiegopunktu
widzenia.Popierwsze,możetutajchodzićoto,czyiwjakiejformiedanateorianawią-
zujedookreślonegosystemufilozoficznegolubjegoczęścibądźwpostacipowołania
sięnatensystem(lubjegoczęść)bądźwpostaciodcięciasięodokreślonejfilozofii,
czyteżprzemilczeniategozwiązku.[ś].
Podrugie,możetutajchodzićobadaniemerytorycznegopowiązaniamiędzytezami
określonejteoriizfilozofiąprawaniezależnieodtego,czyiwjakimstopniutojestexpli-
citewyrażonewtezachteorii.[ś].Tedwasposobyujmowaniazwiązkówmiędzyteorią
prawaafilozofiąsązasadniczoróżne.Podczasgdypierwszeujęciewyrażasitvenia
verbosamowiedzęfilozoficznąteoriiprawawsposóbuzależnionyodwieluczynników,
todrugieujęciezwiązkupomiędzyteoriąprawaafilozofiądotyczytylkoiwyłącznie
powiązańtezzpunktuwidzeniazależnościlogicznychsensulargo.[ś]
Będęmówiłoteoriiprawa,żemaonapostawęfilozoficzną,gdyzwiązektejteoriizfilo-
zofiąprzyjmujejedenzdwóchwarunków:1)teoriapowołujeokreślony[ś]system
filozofii;2)teoriapowołujepewnezespołyzaakceptowanychtezfilozoficznych.[ś].
Natomiastwinnychprzypadkach,wówczasgdydanateorianiepowołujesięanina
system,aninażadnezespołyzaakceptowanychtezfilozoficznychlubgdywręczodcina
sięodnich,mamydoczynieniazpostawąfilozoficzną(Wróblewski2015,s.25-26).
NormatywizmHansaKelsenaczymarksizmzostaływskazaneprzezWróblew-
skiegojakoprzykładyteoriiopostawiefilozoficznej(inneprzykładyzostaną
podaneniżej),atradycyjnydziewiętnastowiecznypozytywizmprawniczy-jako
przykładteoriiafilozoficznej.RównocześnieWróblewskizauważył,żeobiepostawy
mogąwystępowaćwmniejszymlubwiększymstopniu.
Wliteraturzeostatnichlatpopularnesątraktatyikompendia,mającewtytule
zarównowyrażenianjurysprudencja”czynteoriaprawa”
,jakinfilozofiaprawa”(Pat-
terson[red.]1996)(dalejokreślamtojakoCompanion);(Coleman,Shapiro,Himma
[red.]2002)(dalej:Handbook);(Pattaro[red.]2005-2016)(dalej:Treatise).Przegląd
treścitychdziełjestinstruktywnydlanaszegogłównegotematu.Otospisrozdziałów
wHandbook(układCompanionjestpodobny):1.Prawonatury:tradycjaklasyczna;
