Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16JanWoleński
dodajesięniekiedyspołecznedziałanieprawaczyświadomośćprawną.Wzajemny
stosunekteoriiprawaidogmatykiprawajestniekiedyujmowanyprzezwskazanie
nasensnazwynogólnanaukaoprawie”
.Oilewposzczególnychdziałachdogma-
tykirozpatrujesięrozmaiteszczegółowezagadnienia,otyleteoriaprawazajmuje
sięogólnymikwestiami,wspólnymidlawszystkichdziedzinprawa,naprzykład
ogólnymizasadamijegowykładni.Trzebajednakzauważyć,żeomawianymodel
powstałnagrunciepozytywizmuprawniczego(zob.osobnyartykułnatentemat
wniniejszejksiążce).Zgrubszarzeczujmując,przydawkanpozytywne”
,dodana
donazwynprawo”
,sugeruje,żecałykontekst,nprawopozytywne”
,odnosisiędo
tego,cofilozofowie-pozytywiściuważalizafakty(nienależytegomylićzfaktami
prawnymi).Otóżprawopozytywnejesttraktowanejakofaktbadanyprzezdogma-
tykęprawa.Jeśliprawoznawstwomabyćnauką,tomusipozostawaćwgranicach
faktów.Teoriaprawawtymmodelujestuogólnieniemdogmatykiprawaiwtym
sensierespektujefakty.PodobniezrobiłAugusteComte,którywyróżniłtakzwane
naukipozytywne(szczegółowe)ifilozofię;filozofiamiałabyćprzytymuogólnie-
niemnaukpozytywnych,spełniającympozytywistycznekryterianaukowości,czyli
niewykraczającympozafakty.Teoriaprawawomawianymrozumieniujestczę-
ściąprawoznawstwa,rozumianegojakozespółnaukprawnych.Jednakpozytywiści
prawniczyodróżnialifilozofięprawaodteoriiprawa(por.Bergbohm1892).
1.Uwagihistoryczneoflozofcznejrefleksji
nadprawem
Filozoficznarefleksjanadprawempojawiłasiętakwcześnie,jakrefleksjanadprzy-
rodą.MniejwięcejodpołowyXIXwiekuprogramstudiówprawniczychobejmo-
wałfilozofięprawa,rozumianąjakorelację(por.Krzymuski1923;Lande1959-
wykładyzrokuakademickiego1929/1930)zpoglądównaprawo,wypowiadanych
przezwielkichfilozofów,powiedzmy,odPlatonadomyślicielioświecenia.Takie
pojmowaniefilozofiiprawajestzawąskie(takżedyktowanepotrzebamidydaktyki),
aleprzedewszystkim,zuwaginawyraźnenastawieniehistoryczne,ograniczone
czasowo(odnosisiędostanuzprzełomuXIXiXXwieku).Łatwojednakzauważyć,
żewdogmatyceprawa(celowopomijamteorięprawa)obecnychjestmnóstwo
zagadnieńfilozoficznych(por.naprzykładMakarewicz2009);widaćtowwielu
artykułachzamieszczonychwtymtomie.Nieulegaprzecieżwątpliwości,żetakie
kwestie,jak:czymjestwina,kara,odpowiedzialność,powinnośćczydobrawiara,
majązwiązekzfilozofią.Niejesttozresztąniczaskakującego-rozmaiteproblemy
filozoficznewyłaniająsięnakanwiekażdejnaukiszczegółowej.Byłobydziwne,
gdybynaukiprawneróżniłysięwtymwzględzie.
ByłemkiedyśświadkiemdyskusjipomiędzyWładysławemWolteremiRomanem
Ingardenemonegatywnychstanachrzeczy.Pierwszyichnieuznawałzpowodów
ontologicznych,drugizaśdlatego,żeodrzucałprzyczynowośćzaniechania.Ingar-
denargumentował,żenegatywnystanrzeczy,naprzykładto,żematkaniepodała
