Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
9
isądowniczą-sądalekieodrozstrzygnięcia.Trwająceniepewnościwobrębiefilo-
zofiiprawaibraksystematycznychodpowiedzinaproblemypojawiającesięwteo-
riiprawaciągleniepozwalająprzedstawićniepodważalnejwersjiprzekonujących
rozwiązań.Byćmożeudasięwprzyszłościwprowadzićwięcejładudorozważań
nawskazanetematy,jednakraczejnienastąpitoprędko.Tosceptycznenastawienie
trzebachybauznaćzawłaściweiusprawiedliwione.Takjakniemajednejfilozofii,
którejmożnabypowierzyćnauczenieostatecznejprawdyoświecie,takniema
jednejfilozofiiprawa,któradostarczyłabyostatecznegorozwiązaniazasadniczych
wątpliwościdotyczącychnaturyifukcjonowaniaprawa.
Zdawaliśmysobieztegosprawę,zapraszającdowspółpracywybitnychauto-
rówzdziedzinyprawaifilozofii.Zakładaliśmy,żeotrzymamypropozycjeciekawe
ikompetentne,alebyliśmyteżświadomi,żetepropozycjeokażąsięzróżnicowane
iniekompletne.Mimotegomilczącoiwspólniezgodziliśmysię,żewżyciuspołecz-
nymotwartyspóroobwiązującenormyiichinterpretacjęjestlepsząsytuacjąod
tej,wktórejjakaśwładzalubinstytucjaztrudnądousprawiedliwieniapewnością
siebienarzucainnymwłasneprzekonanianormatywne.Nasiautorzyrozumieli,że
omawiająckłopotliwepytaniależąceupodstawprawa,wystawiająsięnazarzut,że
niewybralipropozycjimającychszansępowszechnejakceptacji.Jesteśmyimszcze-
rzewdzięcznizaprzyjęcienaszegozaproszenianatychwarunkachizakompe-
tentniewykonanąpracę.Niespodziewaliśmysięznaleźćwiększejjednomyślności
wichwypowiedziach,niżpozwalaoczekiwaćakademickarozwaga.Prawo,takjak
filozofia,odzwierciedlarozmaitepunktywidzeniainiedajesięostatecznieujedno-
licić.Jednolitościoczekujemyodprzepisówmającychbezpośredniekonsekwencje
praktyczneitymzajmujesięteoriaprawaiadministracji.Podobniedecyzjesądowe
iopinieeksperckiemusząbyćautorytatywneiwyrażonewformieasertywnej,
ponieważwsądzieniemamiejscanasystematyczneniejasnościinatrwałerelaty-
wizowanie.Natomiastokreślenieostatecznejpodstawydecyzjiprawniczychprzez
filozofięprawaniemusibyćjednorodneipowszechnieprzekonujące.Obowiązu-
jąceprawopowinnobyćwyczulonenarozmaitepunktywidzenia,choćpowinno
teżwspółbrzmiećztrwałymi,dominującymioczekiwaniamispołecznymi.Zjednej
stronyzatempowinnobyćtrwałeiniezmienne,zdrugiejstronypowinnozależeć
oddemokratyczniewybranychrozwiązań,odwymagańprawamiędzynarodowego,
odjakiegośzasługującegonauwzględnieniewpływureligiinabrzmienieprawa
iodpoczuciasprawiedliwościwyrażanegowżyciupublicznym.
Tekomplikacjezostałyzasygnalizowanewdrugiejczęścitytułutejksiążki:
normyifakty.Instytucjeprawasąwrażliwenarealnypoziomprzestrzegania
prawa.Gdyobywateleiinstytucjerzetelniestosująprawo,praworządnośćcałego
systemuprawaniebudziwątpliwości.Gdyjednakprawojestlekceważone,organy
ściganiadziałająopieszalelubniekompetentnie,asądypracująwolnoipodejmują
decyzjebudzącewątpliwości,zgłaszanejestzastrzeżenie,żepoprawianietreści
prawaniewielepomaga.Rygoryściżądajązaostrzeniakarzaopieszałedziałanie
ibłędy,pragmatycyproponują,bydosystemuprawawprowadzićdodatkoweinsty-
tucjenadzoruikontroli.Niemawtejsprawiejednomyślności.Zjednejstrony
