Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Filozofiajestciekawa...
Dlaczegotychfilozoficznychświatów,któreznacznieróżniąsięodsiebie,jesttak
wiele?Proszęsamodzielnieposzukaćodpowiedzinatopytanie.Wrócimydoniego
jeszczewczęści:Zaproszeniedomyślenia.Wpodrozdziale5proponujemyrefleksję,
którąmożnaporównaćzwłasnąodpowiedzią.
RozpocznijmynasząwędrówkęoddwóchfilozofówżyjącychwVIwiekuprzed
Chrystusem.Przyjrzyjmysiębliżej,jakijestświatHeraklitazEfezuijakwyglądaświat
ParmenidesazElei.Poznanieświatów,którecipierwsifilozofowiewytworzyliswoją
myślą,pomożenamlepiejzrozumiećsporykulturowe,któretocząsięwspółcześnie.
ŚwiatHeraklita
WświecieHeraklitawszystkopłynie(gr.pantarhei).Wszystkosięzmie-
nia,wszystkojestzmianą.Jedynąrzecząniezmiennąjestkoniecznośćciągłejzmiany.
Stanowiskoontologicznestwierdzającezachodzenieciągłejzmianynazywamywa-
riabilizmem.
GłównecechyfilozoficznegoświataHeraklitamożnaprzedstawićzapomocą
następującychpojęćitez:
•
wariabilizm—wszystkosięzmienia,
•
relatywizm—wszystkojestwzględne,
•
determinizm—wszystkiezdarzeniasąuwarunkowane,mająswojeprzyczyny:
nWszystkosiędziejewedługprzeznaczenia”—stwierdzaHeraklit;
•
racjonalizm—światemrządziboskirozum,logos.Trzebajednakpamiętać,żejest
torozumdialektyczny,toznaczytaki,któryrozwijasięwogniuwalkiprzeciw-
stawnychsił,któregożywiołemjestciągłezmaganiesięsprzeczności.
ŚwiatParmenidesa
ŚwiatParmenidesajestzupełnieinny.Obowiązujewnimmetafizycznazasada
tożsamości(wskrócie:mzt),którastwierdza:bytjest,aniebytuniema.Jestto
twierdzenieproste,pewne,oczywistedlarozumu,zawszeprawdziwe
4
.Ponieważ
jestonozawszeprawdziwe,możestanowićdobry,mocnyipewnyfundament(jakby
4
Jestto,jakmówimydzisiaj,tautologia—twierdzenieprawdziwenamocyznaczeńużytychwnim
terminów.
32
