Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wpasowaćwotaczającągorzeczywistość(ubrać,nakarmić,
zapewnićlokumitp.),abymócsięrozwijać.Ludzkieratiorecta
factibilium
7
dokonujesięzatemwszerokimobszarze.Przedmiot
twórczymożedotyczyćsztukplastycznych,wytworów
technicznych,muzycznychiliterackich,językowychwypowiedzi
(retoryka)czyporządkowaniapoznania(logika).Jestontakże
powiązanyzsystemamispołecznymi,określanymiprzez
antropologięmianemcywilizacji,takimijakrodzina,organizacje
społeczne,państwoitp.(zob.Kalinowski,1960;Krąpiec,2005).
Starożytnaideapojmowanialudzkichdziałańwkategoriach
mimesis(opisanaprzezPlatonawdialogachIoniPaństwooraz
przezArystotelesawdzielePoetyka),czylitwórczegonaśladowania
natury,aczłowiekajakohomofaber,trafnienazwanegoprzez
filozofaipolityka,współtwórcęniepodległościStanów
ZjednoczonychBenjaminaFranklinatoolmakinganimal,była
rozwijanaikultywowanawkolejnychwiekach.Wśredniowieczu
koncepcjęarswiązanozestwórczymdziałaniemabsolutu.Rolą
kulturystałosięwtedydopełnianietego,costworzyłanatura.
Człowiekpoprzezswojątechnézapełniałlukitranscendentnejsztuki
Boga,wplanienazywanymnaturą(Krąpiec,2005,s.5).
Renesansowyprzełomwfilozofiisprawił,żepojawiłosięnowe
myślenieonaturzewkategoriachmierzalnych,coprzyczyniłosię
domatematyzacjipoznaniaprzyrodniczego.Połączenietego
poznaniazdoświadczeniemieksperymentemwpłynęłonaszybki
rozwójtzw.naukszczegółowych,np.fizykiczymatematyki.Ilość,
któraniegdyśbyłatylkojednązcechmaterii,zostałauznanazajej
istotę,pozwalającjedynienaukomszczegółowymnadotarcie
doistotyrzeczy(resextensa).Jednakżepoznanieświata
materialnegoniebyłocelemsamymwsobie.Doświatarzeczy
duchowych(rescogitans)–jegoistoty,należałaświadomość
istnienianajprostszychwrażeń,wyobrażeń,sądówiostatecznej
refleksji(Jaroszyński,2005,s.1).
Punktemwyjściadlanowegofilozoficznegomyśleniaokulturze
byłostanowiskoImmanuelaKanta,rozdzielającedziedzinębytu
–światarzeczymaterialnych,traktowanychjakozjawiska
(sein),oddziedzinywartościświataduchowego(sollen).Zjawiska
określanesein(jest)odnosiłysiędozałożeńformułowanych
wnaukachmatematyczno-przyrodniczych.Światsollenzwiązany
byłzpowinnością,zwłaszczawdziedziniemoralności.Bytseinsam
