Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ewangeliazbawienia.Polskalewicachrześcijańska,tomI
redakcjinGminy”(JózefTokarzewski)inPrzyszłości”(TokarzewicziAdamBartoszewicz),prze-
strzeganoprzedpopularnymiwśródpolskiegowychodźstwatendencjamipanslawistycznymi
(niepodzielanopoglądu,żewyzwoleniaSłowianmożedokonaćcarskaRosja).Nieoszczędzono
teżpismkatolickich,jakchoćby:nL'OsservatoreRomano”inLaSemaineReligieuse”,czykra-
jowynTygodnikKatolicki”,zktórymidyskutowanozpozycjinradykalizmuchrześcijańskiego”.
Osileemigracyjnegonurturadykalniedemokratycznegodecydowałyjednaktrzynświeckie”
ośrodki:paryski,genewskiilondyński.Rzeczzrozumiała,żeśrodowiskaideowo–politycznewnich
ukształtowaneniemogłybyćaniwewnętrzniejednorodne,anispójneideowo.Znaleźlisięwnich
bowiemtakrzecznicytradycjiTDP
,jakiutopiścibliscyświatopoglądowiGromadLuduPolskiego,
epigonilelewelowsko–hercenowskiegogminnegosocjalizmuagrarnego,zwolennicyMazziniego,
Bakunina,Proudhona,nwiernisynowie”utopijnegosocjalizmu:Bûcheza,Leroux,Saint–Simona,
Cabeta,FourieraiBounarottiego.Niektórzyznich,wywodzącysięzróżnychszkółpolitycznego
myślenia,przystąpilidoMiędzynarodowegoStowarzyszeniaRobotników(np.LudwikOborski,
JanKryński,AntoniŻabicki,WaleryWróblewski,EmilHoltorp,JózefĆwierciakiewicz–Card,
WaleryMroczkowski),coprzecieżniemusiałooznaczać,żeprzyjęlionibezkrytyczniepoglądy
Marksa.Byliwśródnichdemokraci,bakuniściikontynuatorzymyśliutopijnychsocjalistów.
Niewątpliwienajliczniejszeinajprężniejsześrodowiskoemigracyjnych,radykalnychdemo-
kratówukształtowałosięwParyżu.InicjatywęprzejąłtamnajpierwLudwikMierosławskijge-
nerał,poeta,weteranwalknzawolnośćnasząiwaszą”,dyktatorpowstaniastyczniowego;10lipca
1865r.założyłTowarzystwoDemokratyczne,zKomisjąOrganicznąjakociałemkierowniczym.
Cooczywiste,nietylkonazwą,aleiprogramemTDstarałosięnawiązywaćdotradycjiTDP
.
Niespełnarokpóźniej,wmaju1866r.zdawnegoStowarzyszeniaByłychWojskowychwyłoniło
sięZjednoczenieEmigracjiPolskiej,założoneprzezzwolennikówJarosławaDąbrowskiego(Józef
Hauke–Bosak,AleksanderBiernawski,TytusZienkowicz,StanisławJarmund,EdmundRóżycki,
BolesławŚwiętorzeckiiks.KazimierzŻuliński).Liczylioniprzedewszystkimnaspodziewaną
wojnęPruszAustrią(międzyinnymioSzlezwikiHolsztyn),któramogłaprzerodzićsięwkonflikt
europejskiiponowniewywołaćsprawępolską.OrganemprasowymZjednoczeniabyłopismo
nNiepodległość”(1866–1870)redagowanenajpierwwBendlikonie(red.Aleksandrowicz),
następniewParyżu(red.StanisławRównia)iwBrukseli(red.ZygmuntMiłkowski),atakże
londyńskinGłosWolny”(W
.Mazurkiewicz,A.Żabicki)igenewskanLePeuplePolonais”(Karol
Brazewicz,AntoniSzczęsnowicz).Odsamegojednakpoczątkubyłotośrodowiskowewnętrz-
nieniejednorodneiskłócone.Jużpotygodniuodchwilipowstaniawystąpiłzniego:Różycki,
apóźniejjeszcze:Hauke–BosakiBiernawski.OprzywództworywalizowalirównieżDąbrowski
iWróblewski.Tenpierwszyczasamichwytającyzapióro,Wróblewskinatomiastcałkowicie
oddanybyłdziałalnościpraktycznej.PozatymWróblewski,wrazzWładysławemPogorzelskim,
opowiadałsięzafuzjązTDMierosławskiego,czemusprzeciwiałasięnwiększość”Zjednoczenia.
Napięciawewnętrznespowodowały,żetzw.nmniejszość”ukształtowanaw1867r.zks.Żulińskim
48
