Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Polskalewicachrześcijańska(1832–1914)...
łeczeństwo,któresięwijewagoniiwoplotachzła.Niebędziecieżmielidlajegozbawienianic
próczzimnychformułek,próczkwestijałowychjęków?Księżaiprałaci,wyoczekujecieocalenia
tylkoodzłota,odkanonuiodprotokołów,atychśrodków,którychnieposiadacie,domagaciesię
odpotęgiziemskiej;wy,którzypowinnibyściedźwignąćizbawićziemię,domagaciesięodziemi,
abyonawasdźwignęłaizbawiła.Niemówcie,żeludywasopuszczają,towyściejeporzucili;one
wasszukająnawaszejplacówceinieznajdujątam;chcąsiędźwignąć,awystaczaciesięwdół.
Posiadaliściesiłęnieprzezwyciężonąiniezniszczalnebogactwo,któredajążycie,aporzuciliście
je,teskarbynieba,dlaskarbówziemi,którezabijająducha.O,płaczcie,płaczciewrazznami;
otwórzcienanowozdrójżyciażarliwościąwaszychofiar;dźwignijciesię,apodsztandaremżywej
wiaryzjednoczoneludykroczyćbędąwrazzwamikuspełnieniuswychwielkichprzeznaczeń”.
WsposóbniezaprzeczalnysocjalizmMickiewiczawymykałsięszablonom,dalekibyłodmo-
delówproponowanychprzezeuropejskichideologówówczesnejepoki.SocjalizmMickiewiczato
socjalizmchrześcijański,opartyospirytualizm.Takujęty,wyprowadziłpostulatrównościspołecz-
nejilepszegobytuszerokichrzeszludnościzinspiracjinduchachrześcijańskiego”.(ł)Wtym
względzieMickiewiczbyłprekursoremradykalnej,chrześcijańskiejmyślispołecznejwówczesnej
Europie”jtwierdziłRyszardBender.ZafascynowanyMickiewiczemBolesławDrobnerwidział
wnwielkimWieszczu”nmózgPolskiegoRewolucjonisty,RycerzaWolnościiSprawiedliwości
Społecznej,RycerzabezSkazy!”.Miałonjednak,opróczswoichapologetów,takżeprzeciwni-
ków.NależałdonichniewątpliwieZygmuntKrasiński,którytakpisał:n(ł)odkiedymprzez
Mickiewiczadojrzałszczelinspołecznych,anawskrośprzeznieotchłani,nadktórąstoiludzkość,
stałosięwemniecośokropnego,jakbyuroczysteprzerażenie,alenieczłowiecze,kosmicznera-
czej,ogarnęłomnie.Tenczłowiekpomieszałmimózgiserce.Ach!Jakiokropny,jakiejegocele,
tesame,cowszystkichświatapiwnic,tychludzipodziemnych,którychzowieHoenelabande
infernale(piekielnabanda)”.WypominałteżMickiewiczowiżydowskiepochodzeniejegomatki
iżądał,abyzmieniłimięnaAaron.TakżeWłodzimierzSpasowiczjkonserwatysta,członek
ugodowegoStronnictwaPolitykiRealnej,choćdoceniałtwórczośćliterackąwieszcza,tomawiał:
n(ł)kochamygozewszystkimijegouniesieniamiiobłędamijabezniegoibezplądrowania
pobezdrożach,najakienasprowadził,doświadczylibyśmymniejcierpień”.Pozostałjednak
Mickiewiczikonądlakolejnegopokoleniapolskichsocjalistów.Czczonogojaknkapłanaświętej
sprawy”.BronisławBouffałłprzemawiającpubliczniedwalataprzedpowstaniemPolskiejPartii
Socjalistycznej,mówił:nMickiewiczzakreśliłwswychartykułachpolitycznychdwawielkie,
zasadniczecele:NiepodległośćOjczyznyiSprawiedliwośćSpołeczną,awięcSocjalizm”.
43
