Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dębowa(jakbeczka)polskośćł
Absolutyzm–despotyczny?Despotyzm–absolutny?
Wodpowiedzinatakiedoskwierającepoddanympraktykifeudalizmujak
zbrojnesporymiędzyfeudałami,któredewastowałypodległeimdzielnice,
jaknrycerstworabunkowe”itemupodobneekscesy,nasilałasięwpóź-
nymśredniowieczutendencjadowzmocnieniawładzykrólewskiej.Do
tendencjitejprzykładałorękę(ztrzosem)bogatemieszczaństwo,szukające
ukrólówprotekcjiprzedzakusamifeudałów.Zbiegałosiętozrosnącymi
obawamistanuszlacheckiegowodniesieniudochłopstwa,corazczęściej
buntującegosięczynnieprzeciwuciskowifeudalnemu(czegodowodziły
przykładowożakeriaweFrancji,powstanieWataTylerawAngliiczywojna
chłopskawNiemczech),atakżezobawyprzedagresjąizaborczościąsąsia-
dów.Nasileniewładzykrólewskiejwpaństwiepóźnofeudalnymiwczesno-
nowożytnymprzeszłodohistoriipodnazwąrządówabsolutnych.Absolu-
tyzmzakładałoczywiściecelekonserwatywne–zachowanieiwzmocnienie
pozycjiarystokracjiiszlachty,alekonstatacjataniewyczerpujedefinicji
tegosystemurządów.Władcyabsolutniewidentniedążylidouporządko-
waniapaństwa,awięcusprawnieniamechanizmów,którezapewniałyjego
eufunkcjonalność:systemupodatkowego,budowystałejarmiizaciężnej,
ładuibezpieczeństwawewnętrznego.Przyświecałimteżcelwspierania
rozwojugospodarczegojakofundamentalnejpodstawywydolnościfiskal-
nejmieszkańcówiźródłaśrodkównautrzymaniearmiiorazzapewnienia
protekcjonistycznejosłonyprzedkonkurencjąhandlowązzagranicy.Taka
perspektywaszczególniekontentowałamieszczańskipatrycjatiprzedsię-
biorczośćwczesnokapitalistyczną.Próczmajętnościówczesnaburżuazja
miejska,związanazhandlemdalekosiężnym,wyprawamizamorskimi
ipodbojamiwczesnokolonialnymi,ucieleśniaławspołeczeństwietamtych
czasówtakieprzymiotyjakkompetencjeprofesjonalneiracjonalnyosąd
polityczny.
Powyższywywódmożnazrekapitulowaćsłowamiwspółczesnegobada-
czaabsolutyzmu.Piszeon:
KiedypaństwoabsolutystyczneustanowiononaZachodzie,jegostrukturęwisto-
cieokreślałoprzegrupowaniesiłfeudałówprzeciwchłopstwupozniesieniu[formal-
nego–J.B.]poddaństwa;ale,powtóre,szczególniewpływałnaniąwzrostmiejskiej
burżuazji,którawnastępstwieszereguzdobyczynaturytechnicznejorazhandlowej
przedstawiałasektorprzedprzemysłowychmanufakturnaznaczącąskalę.(ł)Obiete
siły,którekreowałynowykształtmonarchiirenesansowejwEuropie,złączyłtensam
pierwiastekprawny.Odrodzenieprawarzymskiego,cobyłojednymznajwiększych
69
