Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
68
Dębowa(jakbeczka)polskośćł
ofertętowarową,którastanowczowykraczałapozawidnokrągwiejskie-
goprymitywizmuiograniczoności.Miastojakojednostkagospodarcza
ustanowiłozatemgranicepodziałupracy,przedewszystkimwyodrębnia-
jącrzemiosło–jakoprefiguracjęprzemysłu–zwiejskichpieleszy.Do
zasługgospodarkimiejskiejnależałotakżedopięcieprocesuformowania
sięwłasnościprywatnejwwarunkachekonomikifeudalnej.Jakwiado-
mo,własnośćziemskawokresiezawiązywaniasięzależnościsenioralno-
-wasalnychprzybrałapostaćwarunkową,chociażwarunkowośćową
redukowałyzarównozobowiązaniawzajemnezapisanewkontrakcie
pomiędzysenioremiwasalem,jakioczywisty,niejakonpozakontrak-
towy”,opórwasalawobecjakiegokolwiekrealnegouszczuplaniajego
prerogatywwłasnościowych.Wtejsytuacjinieograniczoneprawoposia-
daniaiwładaniazasobami,charakterystycznedlahandluiwytwórczości
rzemieślniczejorazmanufakturowej,szczerbiłozasadywłasnościlennej,
dezaktywowałojejograniczniki:warunkowośćistanowość.Procesten
sfinalizowałsię,kiedymieszczaninzacząłnabywaćposiadłościziemskie,
aszlachcic–angażowaćsięwprzedsiębiorczośćwczesnokapitalistyczną.
Miastowkulturześredniowiecznejupostaciowiłowreszciezwartązbio-
rowość,społeczeństwo,awięcihistorię,podczasgdywieśtkwiłainte-
gralniewnnaturze”,pozahistoriąponiekąd.
PopulacjawiejskastanowiłanazachodzieEuropy,zuwaginaniedo-
bórwolnychziem,głównyrezerwuardopływuludnościdomiastśrednio-
wiecznych.WzachodniejicentralnejEuropiewczasachwczesnonowo-
żytnychobserwujemynwzrostpozbawionegoziemiproletariatu,wrazze
zwiększaniemsięludnościijejwędrówkami,nadtoniedogodnościżycia,
częsteprzypadkibezrobociawśródtkaczy[głównejgałęziwytwórczości
wczesnoprzemysłowej–J.B.],ruchymillenarystyczne,włóczęgostwooraz
powszechneniepokojespołeczne.Tutajwszczelinachpomiędzyrosnący-
miwsiłępaństwamipojawiłasięniezależnaiprzemieszczającasięsiłaro-
bocza,niepodlegającaładowifeudalnemuiKościołowiRzymskiemu”16.
Populacjaowazasilałaludnośćmiejskąiwzmacniałaopórmieszczaństwa
przeciwfeudałom.Wmiastachakumulowałsiępotencjałkontestacji
antyfeudalnej.
16
E.L.Jones,TeEuropeanMiracle.Environment,EconomiesandGeopoliticsintheHistory
ofEuropeandAsia,Cambridge1981,s.91.
