Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
relatywizmuetycznegowskazują,żeto,cojestmoralniezakazanewjednymspołe-
czeństwie(naprzykład:zjadanieludzi,zabijaniekalekichnoworodkówczyokradanie
obcych),możebyćdozwolone,anawetchwalonewinnym.
Nagruncierelatywizmuuznajesię,żemoralnepraktykiistandardyobowiązujące
wobszarzejakiegośspołeczeństwamogązostaćzpowodzeniemwyjaśnionepo-
przezanalizęludzkichinstynktów,środowiskanaturalnego,historii,czynników
geopolitycznychczykulturyireligii.Innymisłowy,relatywizmetycznyłączysię
zprzeświadczeniem,żemoralnośćjestwzględnaiistniejąjedynieróżneideespo-
łecznedotyczącewłaściwegosposobudziałania.Cozatymidzie,współcześnizwo-
lennicyrelatywizmutwierdzą,iżnależyrespektowaćodmiennośćinnychkultur,
czyliokazywaćtolerancjęwstosunkudoróżnychsystemówwartościiróżnychteorii
moralnościiobyczajów.Jesttozatemmetaetycznypoglądnanaturęsądów
moralnych,wktórymunikasięostatecznegorozstrzyganiakwestiipraktycznych
wrodzaju:corobić?jakpostępować?
Jakjużwspomnieliśmy,relatywizmetycznyjestprzeciwieństwemabsolutyzmu
etycznego.Drugimważnymrozróżnieniem,zapomocąktóregomożemyporząd-
kowaćstanowiskateoretycznejestopozycja:moralnośćintencjiamoralność
czynów.Dlazwolennikaabsolutyzmu(chrześcijanina,Kanta)takiezachowanie,
jakkłamstwojestzawszemoralniezłe,bezwzględunawszelkiepotencjalnekorzy-
ści.Wświetleowejteoriimoralnościprzedmiotemosądówmoralnychsąprzede
wszystkimnaszeintencje.
Zagadnieniekłamstwabyłobyinaczejrozważanenagrunciekonsekwencjalizmu_
wtymprzypadkuistotnesąbowiemkonsekwencjenaszegodziałania,czylirównież
kłamstwobędzieocenianenapodstawiejegofaktycznychlubteżspodziewanych
rezultatów.Azatemmamytutajdoczynieniazdwiemaprzeciwstawnymiwykład-
niamimoralności.Absolutyzmprowadzinaskumoralnościintencji,konsekwen-
cjalizmprowadzinaszkoleidomoralnościczynów.
Najbardziejznanymprzykłademkonsekwencjalizmujestutylitaryzm.Kluczowym
dziełemdlacałejkonstrukcjitegostanowiskajestWprowadzeniedozasadmoralności
iprawodawstwaJeremyIegoBenthama(1748_1832).Benthamzakłada,iższczęście_
dobrobytipomyślnośćstanowiąostatecznycelczłowieka,dlategoteżpowinniśmy
sięwżyciukierowaćzasadąużyteczności.Innymisłowy,utylitaryzmtodoktryna
głosząca,iżflpożyteczne,czylito,comożedostarczyćnajwięcejszczęściaH,powinno
byćzasadąnaszegodziałania.Cowięcej,chodzitunietylkooszczęściedziałające-
go,aletakżeoszczęścieogółu,czylidobredziałaniewytwarzamożliwienajwięcej
szczęściadlamożliwienajwiększejliczbyludzi.Łączysiętozoptymistycznymprze-
konaniemcodotego,żeżyciezgodnezzasadamiutylitaryzmuniewymagaciągłe-
gopoświęcaniawłasnegoszczęściadlaogólnegoszczęściainnychludzi.Według
utylitarysty,wdalszejperspektywienaszeinteresywcaleniesąsprzeczne,adobro
innychmożestaćsięŹródłemnaszejprzyjemności_flszczęścieogółujestdobrem
ogółuH.
Dobro
