Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Perspektywy,cząstkowesyntezyiteorie
43
nazasadziewzajemności.Niemożnajejwięcsprowadzaćdosiły,leczdowięzi.
Alekomunikacjajesttakżerelacjąpoznawczą,źródłemipodstawąontycznądla
poznaniazapośredniczonegowmediach,zktórychnajbardziejpodstawowym
jestszerokorozumianyznak,epokowywynalazekumożliwiającyskokcywiliza-
cyjnywgenetyczno-kulturowejewolucjiludzkości.Wszystkieinnemedia,także
te,którewykorzystujązdobyczenajnowszychtechnologiiwaspekciepoznaw-
czym,opierająsięostatecznienaznakach.Dlaepistemologiikomunikacjajest
więcproblememfundamentalnym;przezwielestuleciniebyłaaniwystarczająco
dostrzeganaprzezgłównenurtyflozofczne,ani-tymbardziej-nieuznawano
jejzakategorięepistemologiczną,dorównującąswymznaczeniemtakimpojęciom
teoriopoznawczym,jakwiedzaczyprawda.
***
Wnaucewystępujesilnapotrzebauporządkowaniaposzczególnychteorii,modeli
iperspektywbadawczych.Wnaukachokomunikacjitrudnooprecyzyjnekla-
syfkacje;różnekoncepcjeteoretycznepróbujesięwięcprzypisaćdoistniejących
jużtradycjiczyfldomen”
.38Wkażdejznichinaczejdefniujesięgłówneproblemy
komunikacji.
Statusepistemologiiwydajesięjednakodmiennyodstatusunauk.Chociaż
jakwkażdejinnejkwestiiflozofcznejtakżeiwtejniemawśródflozofówjed-
nomyślności,możnaprzyjmować,żeepistemologianiejestnaukąanalogicznądo
naukirozumianejwsensiescience.
39
Epistemologicznespojrzenienakomunikację
jestraczejpewnąperspektywąbadawcząniżteoriączyteżmodelemkomunikacji.
Zateorieuważasięzwykleujęciacałościowe,dopełnione,zawierająceopisiwy-
jaśnienieokreślonychzjawiskizagadnień.Zkomunikacjąrozważanąpodkątem
38
RobertCraig(1999)wyróżnia7takichobszarów(conceptualdomains):retoryczny,semiotyczny,
fenomenologiczny,cybernetyczny,socjopsychologiczny,socjokulturowyikrytyczny.Natęklasyf-
kacjępowołujesięteżwtłumaczonejnajęzykpolskiksiążceEmGriffn(2003).
39
Nieznaczyto,iżlekceważynaukiprzyrodnicze;jaksłusznieostrzegająPeterWinch(1995),
JózefŻyciński(1987)iwieluinnych,antynaukowośćnieleżywinteresieflozofi,ajeśliusiłujebyć
antynaukowa,tosiętylkoośmiesza.Niemniejjednak,rezultatyanalizflozofcznychsąniezależne
odnaukszczegółowychiczęstonieredukowalnedozdańempirycznych,acowięcej,epistemologia
niepowinnaustanawiaćregułpoznawczych,leczjewydobywaćipoddawaćkrytyce.Jakpisze
JanWoleński(2005:61,62):flregułyprawomocnościwiedzysąwydobywanezpraktykiakceptacji
wynikówpoznawczych.Ponieważdziejesiętozawszewjakiejśflozofcznejniszyhermeneutycz-
nej,obrazywiedzysąróżne,np.zależneodtego,czyjestsięempirystączyracjonalistą.[ł]Teoria
poznania,podobniejakinnedziałyflozofi,jestkolekcjąproblemówpozostawionychnamprzez
poprzednikówiniekiedyuzupełnianych.Epistemologiawinnakorzystaćzwszelkichmożliwych
danychempirycznychjakoinformacjiważnychdlakonsekwencjiinterpretacyjnych,ato,żesąwbu-
dowywanewokreślonehermeneutyki,stanowioautonomiiflozofiwobecnauki[ł].Roszczenie
epistemologiidodecydowaniaoważnościwiedzyuważamzajedenzgłównychgrzechówtradycyjnej
teoriipoznania”
.
