Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WlatachosiemdziesiątychKościółstałsięsymbolemsprzeciwuwobec
reżimukomunistycznegointegrującymjednocześnieaktywnośćopozy-
cyjną.Jakoinstytucjalegalna,zktórąwładzemusiałysięliczyć,występo-
wałwobroniepodstawowychprawczłowiekaijednocześniedawałbez-
pieczneschronienieludziomzbuntowanymprzeciwkosystemowitotali-
tarnemu.Episkopatdążyłdoochronynadrzędnychinteresównarodu,
przyczyniającsiędoprzetrwaniapaństwanarodowego.Pomimolicznych
zmianwrelacjachpomiędzyhierarchiąareżimemkomunistycznymobu
stronomzależałonautrzymaniuspokojuspołecznegoiuniknięciuinter-
wencjizzewnątrzwokresiegwałtownychprotestówspołecznych3.
Dynamikazmianwstosunkachpomiędzyepiskopatemawładzami
komunistycznymiwlatachosiemdziesiątychzasługujenasocjologiczne
opracowanienaukowe.Byłtobowiemokresnajbardziejradykalnego
idramatycznegoprzełomuwewszystkichformachżyciaspołecznego
wPolscepoIIwojnieświatowej.Transformacjęprzyśpieszyłom.in.zała-
maniegospodarki,atakżedegradacjamoralnawładzy.Społeczeństwo
polskieodrzuciłomodeletatystycznegosocjalizmu,wybierającdrogęre-
formdemokratycznych4.Wtymsamymczasiestosunkipomiędzyhierar-
chiąkościelnąarządzącąpartiąuległynajbardziejzasadniczymzmianom
whistoriiPRL,coskutkowałostopniowąnormalizacjąihumanizacjąrela-
cjipaństwo-Kościół,atakżedoprowadziłodozaangażowaniasięprzed-
stawicielihierarchiikościelnejwprzygotowanieporozumieńprzy„okrą-
głymstole”.Nieulegawątpliwości,żesilnapozycjaKościołakatolickiego
ijegomoralnyautorytet,atakżemediacyjnedziałaniaizręcznezabiegi
dyplomatyczneepiskopatustałysiękatalizatoremstopniowejipokojowej
zmianywładzywpaństwie.Kościółwdecydującysposóbprzyczyniłsię
doprzełomu,jakimiałmiejscewroku1989.Byłbowiemjednymzinicja-
torów,atakżemoderatorówporozumieniaspołecznego,pośrednikiem
wkontaktachpomiędzyopozycją„solidarnościową”awładzamikomuni-
stycznymi,patronowałtakże„okrągłemustołowi”5.
3S.Marczuk,Społeczeństwopolskielatosiemdziesiątych.Ciągłośćizmianawartości,
WydawnictwoWyższejSzkołyPedagogicznejwRzeszowie,Rzeszów1993,s.20;H.Świda-
-Ziemba,Człowiekwewnętrzniezniewolony.Mechanizmyikonsekwencjeminionejformacji–
analizapsychospołeczna,ZakładSocjologiiMoralnościiAksjologiiOgólnej,InstytutStoso-
wanychNaukSpołecznychUniwersytetuWarszawskiego,Warszawa1997,s.359;Tajne
dokumentyPaństwo–Kościół1980–1989,WydawnictwoAneks&Polityka,Londyn-Warsza-
wa1993.s.I-II.
4S.Marczuk,dz.cyt.,s.5-6.
5Z.Krasnodębski,Demokracjaperyferii,WydawnictwoSłowo/obrazterytoria
[Gdańsk2003],s.35.
9
