Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
szekKarpińskinaprzykład,pełenniepokojupisałwelegiiDoksiążę-
ciaMikołajaRepnin,jenerałagubernatoraLitwy12:
Zdajesię,żejużwidzę,jakobratodbrata
Pomiędzytrzymocarstwaoddzieleniświata,
Rolę,którąniedawnowspólnąrękąsieli,
Bijącsięzaswychpanówkrwiąniewinnązleli!...
TakwięcdlaPolakówkońcaXVIIIwiekuwciąguzaledwiekilku
latprzestrzeńzakorzenieniaizadomowieniazmieniłasięwświatra-
dykalnieobcyitymczasowy.Nastąpiłocośwrodzaju„odswojenia”–
procesuodwrotnegododomestyfikacji–czyniącegowtejsamejprze-
strzenizdomownika„przechodnia”i„przychodnia”.Przypominato
opisaneprzezWaldenfelsa„byciepozasobą”wskutekprocesów
alienacyjnych.Twierdzionmianowicie,że„Doświadczenieobcego,
któreoznaczacoświęcejniżtylkoprzyrostdoświadczenia,przemie-
niasięwwyobcowaniedoświadczenia,aten,ktojepoczynił,samdla
siebiestajesięobcy”13.Język,kraj,ciało,rozuminawetpoczuciewła-
snejpodmiotowościprzestająbyćtym,czymbyłydotychczas.Dlate-
gonaprzykładwporozbiorowychwierszachMorelowskiegomoty-
wytułactwaiobcościwewłasnymkrajuodnosząsięprzede
wszystkimdotemporalnychróżnicjakościowych:„wczoraj”kojarzo-
negozzadomowieniemi„dzisiaj”utożsamianegozbanicją.
Jakotułaczwprzestrzenihistorycznej,zatrzymującysięwmiej-
scachprzeszłejchwałyiteraźniejszejhańby,wykreowanyzostałna-
tomiastpodmiotlirycznywspomnianegoTrenuIII,ponadtoBardapol-
skiegoczyMuzypolskiejJędrzejaŚwiderskiego.Outworzeksięcia
AdamaJerzegoCzartoryskiegopisałKleiner,że„pierwszytopomysł
dantejskiejwędrówkiwśródpolskichcierpień,którypowróciuKra-
sińskiegoiSłowackiego”14.Znamienne,żeistniejądwiewersjetego
12F.Karpiński,Dzieła...wierszemiprozą.Edycjanowaizupełna,wieląpismamiodau-
toranadesłanymipomnożona,wyd.FranciszekKsaweryDmochowski,t.1,Warszawa
1806.
13B.Waldenfels,dz.cyt.,s.4.
14J.Kleiner,Sentymentalizmipreromantyzm.Studiaineditazliteraturyporozbiorowej
1795–1822,wydałzrękopisuiopracowałJerzyStarnawski,Kraków1975,s.18.
WzwiązkuzporuszonymtuproblememwartoprzypomniećtakżeopinięAndrzeja
KrzysztofaGuzka,którypisał:„Bohaterowie[…]poruszająsięwprzestrzeninarodo-
wejiwczasiewielkiejhistorii,aniewczasieodmierzanymprzezzegaryiniewprze-
strzenipocztowychkoni.Autornieuciekasięanidocudowności,aniumowności
metaforywukazaniuowejwędrówki.Rozpoczynanowe,romantycznepodróże,jakta
zeszczytuMontBlancprostowramionaRodaków”.A.K.Guzek,„Bardpolski”i„Bard
OswobodzonejPolski”–uwagiopoezjipolitycznejostatnichlatniepodległościipowstania
listopadowego,[w:]Polskamyślliberalno-demokratycznawlatach1795–1830.Materiały
