Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.6.Pomiarczasu
31
nieruchomelubpowoliporuszająsięwzględemsieciukładuodniesienia.Ich
istnienieniewymagaodrębnegozałożenia.Zapomocąprętówmierniczych
mierzymyodległośćdwuwęzłówsieciowspółrzędnych(
x1jg1jz1
)i(
x2jg2jz2
).
Przyustalonymkształciesieciukładuodniesienia(sześcienna,sferycznaitp.)
tymipomiaramiustalamygeometriętejsieci
12
.Zzałożeniasiećpokrywagęsto
całąprzestrzeńitymsamymfizycznąprzestrzeńutożsamiamykonceptualnie
zmaksymalnieprzedłużonąwewszystkichkierunkachsieciąprętów,zatem
pomiarywykonanenadużejliczbierozmaitychfigurzbudowanychzpunktów-
węzłówtejsiecipozwalająwyznaczyćgeometrię(metryczną)przestrzeni.
Jakwiemy,układwspółrzędnych(mapa)narozmaitościróżniczkowejnie
musipokrywaćcałejrozmaitościipodobnieukładodniesieniamożeobejmować
tylkoczęśćfizycznejprzestrzeni.
Wsilnympolugrawitacyjnymciałasztywnenieistnieją,zatemsiećprętów
jest„miękka”iodległościmiędzywęzłamisiecinaogółzależąodczasu.Tę
sytuacjępomijamy.
1.6.Pomiarczasu
Pełnalokalizacjazdarzeniaobejmujeopróczlokalizacjiprzestrzennejza
pomocąsieciprętówmomentjegozajścia.Wwęzłachsieciukładuodniesienia
umieszczamyzegary.Zegartoukładfizycznymierzącyupływczasu.Po-
stulatempirycznyopartynalicznychdoświadczeniachgłosi,żeistniejąrozmaite
zjawiskacykliczne(powtarzalne),któresąściśleperiodyczne.Zegarmierzy
upływczasu,zliczająccyklezjawiskacyklicznego.Tojeszczeniemusibyć
dobryzegar,bowiemzjawiskocykliczneniemusimiećstałegookresu,np.piłka
toczącasiępopiasku.Pojedynczyprocescyklicznyniepozwalaustalić,czyjego
okresjeststały—sprawdzamytoinnymizjawiskamiperiodycznymi.Zasadne
jestprzypuszczenie,żezjawiskocykliczne,którezachodziwstałychwarunkach
zewnętrznychiwktórymniedochodzidooddziaływaniazotoczeniem,mastały
okres.Zezmiennymokresemmamydoczynieniawprzypadkach:piłkitoczącej
siępopiasku(tarcie),wpływuzmiennejtemperaturyiwilgotnościdziałających
nazegarsprężynowy,zmianprzyspieszeniagrawitacyjnegodziałającegona
zegarwahadłowyitp.Dobrymimechanizmamizegarowymisąoscylacjekrysz-
tałówkwarcu,zegaryatomoweorazwielkiezegarynaturalne—ruchwirowy
Ziemi,szybkowirującegwiazdy(pulsary)itp.;procesytesąreprodukowalne
iwzajemniezgodnecodotego,żekażdyznichmastałyokres
T
.Mamyzatem:
DEFINICJA1.3.Dobryzegartozegaropartynazjawiskuściśleperio-
dycznym,nieczuły(dopewnegostopnia)nasiłyzewnętrzne.
Zhistoriiwiemy,żestopniowokonstruowanozegarycorazbardziejodporne
nazakłóceniazewnętrzneiidącerównomiernie.OdXVIdoXVIIIwiekudla
12
Układodniesieniapowinienbyćjeszczewyposażonywprzyrządydomierzeniakątów,np.teodolity.
