Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.Własność
21
inaczejprawwłasności,jakimidanypodmiotwłasności(właściciel)dysponuje
wodniesieniudookreślonegoprzedmiotu(obiektu)własności.Nazbiórtenskładają
się,najogólniejbiorąc,dwapodzbioryuprawnień:(1)faktycznekorzystanie
wróżnorodnysposóbzobiektuwłasności(np.czerpaniezniegodochodów),
(2)bezpośrednilubpośredniudziałwpodejmowaniuistotnychdecyzjidotyczą-
cychwykorzystaniategoobiektu,czyliwzarządzaniunim.Jakdowodzipraktyka,
faktycznekorzystaniezdanegoobiektujestzregułysilnieuzależnioneodudziału
wzarządzaniunim.
Własnośćjestzjawiskiemstopniowalnym.Możnabowiemkorzystaćzobiek-
tówwłasnościidecydowaćonichwróżnymstopniu.Międzyinnymidlatego
możemynazwaćkogośwłaścicielemwyłącznym,pełnym,niepełnym,współwłaś-
cicielemitd.
Własnośćmawieleaspektów.Ekonomiaanalizujeprzedewszystkimekonomi-
cznyaspektwłasnościitenwłaśnieaspekteksponowanyjestwpodanejwyżej
definicjiwłasności.Nieulegajednakwątpliwości,żewrzeczywistościniedasię
całkowicieoddzielićtegoaspektuwłasnościodwieluinnychjejaspektów,
wszczególnościprawnego,aletakżepolitycznego,ideologicznegoitd.Nawiasem
mówiąc,ekonomicznyaspektwłasnościpokrywasięwznacznymstopniuzso-
cjologicznymjejaspektem,jakożestosunkiekonomicznestanowiąistotnączęść
stosunkówspołecznych.
WrozdzialeIIIomawiamyrozróżnieniemiędzywłasnościąwsensieformalno-
prawnymawłasnościąwsensieekonomicznym.Wtymmiejscuzwróćmyjedynie
uwagęnato,żeoddzieleniewanalizieteoretycznejdanegoaspektuwłasnościod
innychjejaspektówwymagasprecyzowaniaodpowiedziprzynajmniejnadwa
pytania:(1)pytanieopodmiotwłasności–chodzioto,kogouznajemyza
właściciela(właścicieli),(2)pytanieoprzedmiotwłasności–chodzioto,co
uznajemyzaobiekt(obiekty)własności.
Podmiotemwłasnościmogąbyćzarównokonkretniludzie(pojedynczeosoby
lubrodziny,grupyosób),jakiinstytucje(np.przedsiębiorstwa,gminy,państwa).
Wprzypadkuwłasnościwsensieekonomicznymzarzeczywistych(faktycznych)
właścicielidanegoobiektuuznajemytylkokonkretnychludzi,tzn.teosoby,rodziny
lubgrupyosób,któreczerpiąrelatywnienajwiększekorzyściztegoobiektuoraz
mająrelatywnienajwiększyudziałwdecydowaniuonim(zarządaniunim).
Pojęciewłasnościmożebyćodnoszonezarównododóbrmaterialnych(wtym
darówprzyrodyorazproduktów),jakiniematerialnych(np.prawadoinformacjilub
głoszeniawłasnychpoglądów).Wrozważaniachowłasnościchodziprzytym
najczęściejodobrarzadkie,występującewograniczonejilości.Częśćzwiązanych
ztymidobramistosunkówwłasnościpowstajeiistniejeniezależnieodpewnych
normregulującychrzeczywistość(np.normprawnych);resztawynikawprostztego
typunorm.Jestzrozumiałe,żeekonomistówinteresujeprzedewszystkimwłasność
dóbrmającychistotneznaczeniegospodarcze,wtymzwłaszczawłasnośćpod-
stawowychczynnikówprodukcji,która–jakdowodzipraktyka–wstosunkowo
największymstopniuwpływanamotywacjeludziuczestniczącychwprocesach
