Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1PODSTAWOWEKATEGORIEEKONOMICZNE
Ramka1.1.cd.
10
wtymsamymczasieuczestniczyćnp.wkursiedoszkalającymitracizwiązaneztymkorzyści.
Naukowiec,rozpoczynającwybranyprzezsiebienowyprojektbadawczy,musizrezygnować
zprowadzeniainnegoprojektuikorzyściztegopłynących.Kosztalternatywnyponosimy
również,gdywydajemyśrodkipieniężne.JeślikupimydobroX,rezygnujemyzkorzyści,jakie
generowałobyniezakupionedobroY.Przedsiębiorcyponosząkosztalternatywny,kierując
swoichpracownikówi/lubwykorzystującmaszynydoprodukcjidobraX,jeślimogliby
wykorzystaćtezasobydoprodukcjidobraY.Napoziomiemakroprzeznaczeniekolejnego
miliardazłotychnaopiekęzdrowotnąrównoważnejestznieskierowaniemtychśrodków
najakiśinnycel,np.naedukację,przezcotracimykorzyści,jakieprzyniosłabypoprawa
warunkówwszkołachilepszewykształcenienauczycieli.Kierująckolejneśrodkidosektora
szpitali,tracimyzaśkorzyścizzainwestowaniatychśrodkównp.wrozbudowęsektoraopieki
ambulatoryjnej.
Konfrontacjanieograniczonychpotrzebzograniczonymizasobamikonstytuujepod-
stawowyproblemekonomiczny:problemalokacyjny.Pytanie,jakiewtymkontekście
zadająsobieekonomiści,brzmi:wjakisposóbpodzielićograniczonezasobynapro-
dukcjęróżnychdóbriusługzaspokajającychróżnepotrzebyróżnychludziwróżnym
miejscuiróżnymczasie.Ekonomiści,aprzynajmniejichznaczącawiększość,zakładają,
żekażdypodmiotstarasięjaknajlepiejwykorzystaćposiadanezasobyidokonuje
racjonalnychwyborów5.Jakiewyboryzasługująnamianoracjonalnychicooznacza
„najlepszemożliwewykorzystaniezasobów”?Najogólniejrzeczujmując,racjonalne
decyzjetotakie,któreprowadządomaksymalizacjipoziomurealizacjiceluprzydanym
zużyciuzasobów(zasadamaksymalizacji)lubdoosiągnięciadanegopoziomucelu
przymożliwienajniższymzużyciuzasobów(zasadaminimalizacji).Wyborydokony-
wanezgodniezjednązpowyższychzasadokreślanejakozachowanieracjonalne
(rycina1.1).
5
Naracjonalnośćświadomiepodejmowanychdecyzjiexplicitewskazująekonomiaklasycznaitzw.nowa
ekonomiainstytucjonalna,chociażprzyjmującróżnezałożeniadotycząceotoczenia,wjakimpodmioty
dokonująwyborów,różniedefiniująpoziomracjonalności.Niecoinnepodejściedoracjonalnościwykazu-
przedstawicieletzw.ekonomiibehawioralnej,większąuwagęzwracającynateelementyzachowańludz-
kich,którezdająsięwskazywaćnabraklubprzynajmniejznaczneograniczeniezdolnościiskłonności
człowiekadopodejmowaniaświadomychracjonalnychwyborów.Wedługekonomiibehawioralnejludzie
zregułypodejmujądecyzjespontanicznieibezkalkulacjikosztówikorzyści.Aleionanienegujewystępo-
waniawyborówracjonalnych,choćtewymagająoddecydentapodjęciawysiłkuumysłowego.