Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
niewpełniwyjaśnionych,awrazzupływającymczasemzmieniasięteżperspekty-
wa,zktórejkolejnepokoleniapostrzegajątęwielowymiarowąpostać.
Abramowskibyłczłowiekiemrozległychhoryzontówmyślowych.Wdzie-
dziniepsychologiizdobyłsławęeuropejską,ajakosocjolognależałdogrupywybit-
nychwspółczesnychmuuczonychpolskich.Byłteoretykiemkooperatyzmu,na
którejtoideiwychowałysięcałerzeszespółdzielców.Publikowałtakżeprace
zzakresufilozofii,etykiiestetyki.
Prowadziłlicznebadaniaeksperymentalne,głównienadpodświadomością
ipamięcią.Psychologiazresztązdeterminowałaostatnietapjegożycia;praceztej
dziedzinypublikowałwSzwajcarii,BelgiiiFrancji.Recenzjijegodziełpodejmowali
siępsychologowieomiędzynarodowejsławie,jaknaprzykładAlfredBinet,Henri
Piéroniiinni4.Praktykępsychologicznąodbyłm.in.wlaboratoriachGenewy,gdzie
współpracowałzÉdouardemClaparède5.PraceAbramowskiegocieszyłysięuzna-
niemweFrancji.WydanetamksiążkiLesubconscientnormal:nouvellesrecherchesexpéri-
mentales6iL’Analysephysiologiquedelaperception7uzyskaływysokąocenęśrodowiska
naukowego,ijakotakiebyłyczęstocytowane,międzyinnymiprzezJeanaPaula
Sartre’a8.
WielepracAbramowskiegoznajdowałosięwcentrumpublicznejdebaty.
Interesowałyonenietylkozwolenników,wśródktórychbyłypostacitejmiary,co
MariaDąbrowska,StefanŻeromski,HelenaRadlińska,WładysławOrkan,Kon-
stantyKrzeczkowski,aleteżmobilizowałyiinspirowałykrytykówjegopoglądów
iidei.Dlaczęściznichbyłzbytlewicowy,innibroniliprzednimmarksizmu,jak
isocjalizmuwogóle,zarzucającjegopoglądomanarchizmlubutopizm.Krytyka
spotykałasięzregułyzgwałtownąreakcjązestronyzwolenników,którzyzdużym
zaangażowaniemDbroniliswojegoMistrza”.Wartotutajzaznaczyć,żeklimatinte-
lektualnyepoki,wktórejżyłitworzyłsprzyjałprowadzeniutegorodzajudyskusji
ipolemik.DoktrynyfilozoficznekońcaXIXwiekuprzenikałybowiemdopublicy-
stykiistawałysiętematemdyskusjiorazsporównietylkowśrodowiskachakade-
mickich.Wpływałyzarównonakształtowanieindywidualnychpostaw,aleteż,
amożeprzedewszystkim,inspirowałyprogramypartiipolitycznych.
4J.Budkiewicz,PoglądypsychologiczneEdwardaAbramowskiego,DPsychologiaWychowawcza”1964,nr3.
5ClaparèdeÉdouard(1873-1940),szwajcarskipsycholog,pedagogilekarz.Od1904rokuprofe-
sorUniwersytetuwGenewieikierowniklaboratoriumpsychologiieksperymentalnej,współzało-
życiel(zP.Bovetem)InstytutuJ.J.Rousseau(uczelnipedagogicznej).Jedenztwórcówpsycholo-
giiwychowawczejipedagogikieksperymentalnej,wykorzystywałwynikibadańpsychologicznych
wpraktycepedagogicznej,byłtwórcąkoncepcjiDwychowaniafunkcjonalnego”orazkoncepcji
Dszkołanamiarędziecka”.
6E.Abramowski,Lesubconscientnormal.Nouvellesrecherchesexperimentales,Paris1914.
7E.Abramowski,L’Analysephysiologiquedelaperception,DCollectiondepsycgologieexperimentale
etdemetapsychie”,Paris1911.
8B.Dobroczyński,Historiapodświadomości,DCharaktery”2009,z.6.
8
