Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
KrystynaRadziszewska
Schifamtsgasse1wIIdzielnicy3.Wmaju1938r.nastąpiławielkaakcjaaresztowań
Żydów,którychumieszczanowobozieprzyKrajangasse16,skąddeportowano
ichdoobozuwDachau.Wpierwszymtransporcie,nazywanymntransportem
prominentów”,wśród151więźniów,najczęściejznanychpolityków,były63osoby
pochodzeniażydowskiego.DoDachauwywiezionotakżedr.DesideraFriedmanna
(1880–1944),przewodniczącegogminyżydowskiejwWiedniuwlatach1932–
1938orazinż.RobertaStrickera(1879–1944),byłegowiceprzewodniczącego
gminyorazposładoparlamentu.Zwolnionoichwkrótcezobozu,niemniejbyli
przetrzymywaniwareszciedomowymprzyZelinkagasse4iwykorzystywani
przezEichmannajakozakładnicywrozmowachzgminążydowską4.Wzwiązku
zplanowanymwydaleniemzAustriiŻydówposiadającychpolskieobywatelstwo
nastąpiłakolejnafalaaresztowań.Zatrzymanychskoszarowanorównieżwobozie
przyKarajangasse165.7września1939r.narozkazReinhardaHeydricha
aresztowano1048mężczyznżydowskiegopochodzeniazpolskimipaszportami.
Początkowobylioniprzetrzymywaninastadioniepiłkarskim,anastępniezostali
wywiezienidoobozuwBuchenwaldzie.Latem1940r.jednatrzeciaznich
jużnieżyła6.PozakończeniukampaniiwrześniowejwPolsceAdolfEichmann
przystąpiłdorealizacjiswojegopomysłu,czylibudowyrezerwatudlaŻydów
naterenieokupowanejPolski.Wybórpadłnabagnisteterenywmiejscowości
NiskonaPodkarpaciu.ObersturmführerSS,RolfGüntherpoleciłprzełożonemu
gminyżydowskiejwWiedniudr.JosefowiLöwenherzowiwybranieod1000do
1200zdrowychmężczyznwwiekuod18do50lat,najchętniejrzemieślników,
którzymielizostaćosiedleniwNisku.Każdyznichbyłzobligowanydopokrycia
kosztówtransportu,zabraniazesobąodzieżyroboczej,narzędziorazwyżywienia
naczterytygodnie.Żydzizapłacilinietylkozanprzesiedlenie”,alemielitakże
finansowaćrozbudowętegorejonu.Naobózprzeznaczonobagnistąłąkęwpo-
bliżuwsiZarzecze7.Terenytebyły,wbrewzapewnieniomEichmanna,wdalszym
ciąguzamieszkaneprzezmiejscowąludność.OstateczniezWiedniaodjechały
3J.Moser,DieAnhalte-undSammellagerfürösterreichischeJuden,nDokumentationsarchivdes
ÖsterreichischenWiderstandsJahrbuch”1992,s.71.
4Por.Nisko.DieerstenJudendeportationen,red.J.W.Moser,J.R.Moser,Wien2012,s.63.
D.Friedmanndeportowanyzostałwrazzżonąjesienią1942r.dogettawTeresienstadt.
Kierowałtamm.in.bankiemżydowskiegonsamorządu”.Naziścizmusiligodowystąpienia
wrolidyrektorabankuwpropagandowymfilmieprzedstawiającymgettowTeresienstadt.
Wpaździerniku1944r.zostałdeportowanydoAuschwitzitamzamordowany.Podobnylos
spotkałRobertaStrickera,politykaidziennikarza.Równieżznalazłsięwrazzżonąwgetcie
wTeresienstadt,a28października1944r.zostałwywiezionydoAuschwitzitamzginął.
5Tamże,s.71.
6Por.tamże,s.74;E.Lappin-Eppel,Deportationeninden„Osten”–Kenntnis/Unkenntnis
derWienerBevölkerung[w:]„Unbeteiligte”undBetrofene.AspektederWahrnehmungderNS-
-KonzentrationslagerwährenddesZweitenWeltkriegessowienachKriegsende,red.B.Dybaś,
I.Nöbauer,J.Ziemska,FrankfurtamMain2015,s.103.
7Por.Nisko.DieerstenJudendeportationen…,s.85in.
