Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PrzekroczyćOświecenie
Szłowięctuoswoistąsyntezę„filozofii”i„poezji”–itonietylkojakodwóch
odrębnychformtwórczości,leczprzedewszystkimjakodwuróżnychwizjiczło-
wiekaiświata;osyntezęwolnościiutopii,krytycznejsamoświadomościimitu,
KantaiGoethego;opogodzeniedwóchodmiennychdiagnozstanuwspółczes-
nejkulturyidwóchideałówczłowieka17.
Nakolejnychstronachpojawiająsięróżneodmianytychpojęć–zjed-
nejstronynaprzykładwolnośćczłowiekawłączonegowtokhistorii(pisma
historyczneSchillera),„wolnośćwzjawisku”jakodefinicjapiękna,zdru-
giej–wróżnychokresachtwórczościSchillerakolejno:utopiaeudajmo-
nistycza(„powszechnejmiłości”),historyczna,antropologiczna(„pięknego
człowieczeństwa”),estetyczna(utopiasztuki);wspominanesąteżinne
ówczesneutopie,naprzykładutopiesentymentalne,utopianatury.Przy
okazjitejostatniejSiemekmówiwprost,corozumiepodpojęciemutopii:
[natura]jestmianowicieutopią–awięcwizjąideału,wktórejharmonijnie
pojednanesąwszystkiekonfliktyiprzeciwieństwa,nurtującerzeczywistośćjego
własnejepoki18.
Wolnośćiutopiasąwięcideamilubideałami(mamytuKantowskie,
przejęteprzezSchillerarozróżnieniedieIdeeidasIdeal);zarazemjednak
utopiajestideąlubideałemwyższegorzędu–ideąlubideałempojedna-
niawszystkichaktualnychideibądźideałówwspójnejwizjiświata.Ruch
myśliSchillerajestciągłymformułowaniemkolejnychutopii,które,jednapo
drugiej,okazująsięniezadowalające.Tym,corozbijanastępująceposobie
wersjeutopii,jestideabądźideałwolności.Formuływolnościzmieniająsię
jednakwrazzformułamiutopii;cowięcej,kolejneformuływolnościnie
tylkosłużąrozbijaniuniezadowalającychutopii,aleteżstanowiąpodstawę
budowaniakolejnychjejformuł.Tenruchpojęćnietrwajednakwnieskoń-
czoność.Wewnętrznasprzecznośćutopiitkwinietylewsamejidei(ideale)
utopiijakoidei(ideale)pojednaniawszystkichaktualnychidei(ideałów),
leczwpróbiepogodzeniaidei(ideału)wolnościzideą(ideałem)utopii.
Tobowiemteżjestutopią–awięcpojęcie„utopii”występujewjednym
25
17Wniniejszymtomie,s.33–34.
18Wniniejszymtomie,s.100.
