Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
znanydziękistwierdzeniu:„Sąważniejszesprawyniżparlamentarnawiększość”.
Natomiastsłusznie,jaksięmiałowkrótceokazać,stwierdził:„Żadennaródnie
chwycizabroń,abyzmusićlojalnychwspółobywatelidoopuszczeniakraju”.
W1911rokuEdwardCarsonzaproponowałoddzielnyrząddlaIrlandiiPółnocnej.
PomysłtenpoparłBonarLaw.WtenotosposóbPartiaKonserwatywna,kojarzo-
nazporządkiem,przyjęłaradykalnykursnawojnędomową.Dopierowlatach20.
wrócidoswychkorzeni,zarzucającpropagowanieradykalnychrozwiązań.
NatomiastkatolickaIrlandianiechciałapodziału.Od1906rokuistniałaorgani-
zacjaSinnFein(Samidlasiebie),któraopowiedziałasięzapasywnymoporem
zarównokatolickich,jakiprotestanckichspołecznościwzględemwładzyBrytyj-
czyków.IchpierwszymprzywódcąbyłArthurGriffith.Nadzieje,jakiewiązano
znowymiustawami,rosły,cowefekciewróżyłorozczarowanie.Słabośćrządu
iniezdecydowaniepremierautrudniałysytuację
21
.Ważnebyłotakżepozyskanie
przychylnościIrlandczykówmieszkającychwUSA,finansującychugrupowania
katolickie.W1912rokuizbaniższauchwaliłaustawęoautonomiidlacałejIrlan-
dii,dającąparlamentowiwDublinieznaczneprawaiograniczającąreprezentację
IrlandiiwWestminsterze.WładzawLondyniepozostawiłasobiemożliwośćpo-
dejmowaniadecyzjiwsprawachpolitykibezpieczeństwazewnętrznegoifinan-
sów.Wartopodkreślić,żepremierAsquith,przedstawiającproponowanąustawę,
podkreślił,iżjesttopoczątekdrogi.Tymsamymsugerował,żeplanujepodobne
prawodlaWalii,SzkocjiiAngliinadrodzedostworzeniafederacji.Ustawaoau-
tonomiiuchwalonaprzezizbęniższąw1912rokuzostałazawetowanaprzezIzbę
Lordówiponownieuchwalonaw1913roku.Dozbrojnejakcjiprzygotowywało
siękatolickiepołudnieiprotestanckapółnocIrlandii.Wkwietniu1913roku
oranżyści
22
sprowadzili30000karabinów.WładzewDublinieposłaływojsko,
abyprzejęłotenładunekiwówczasokazałosię,żeniemaprawazakazującego
sprowadzaniabroni.Parlamentszybkotenbłądnaprawił,gdywięckatoliccy
ochotnicysprowadzili1500karabinów(w1914roku),możnabyłolegalnieprzejąć
broń.WówczasprzeciwżołnierzomwystąpiłludDublinuidoszłodozamieszek.
RządwLondyniezażądałodoficerówsłużącychwIrlandii,abysięzdeklarowali,
czypoprąustawęoautonomii,biorącpoduwagę,żemożetooznaczaćstrzelanie
docywilów.Wodpowiedziniemalwszyscypoprosiliozwolnienieichzesłużby
(buntwCurragh).Wkonsekwencjirządzacząłbraćpoduwagękoniecznośćpo-
działuwyspy.Doustawy,ponownieuchwalonejw1914roku,wprowadzonood-
powiedniąpoprawkęumożliwiającączteremprotestanckimidwómmieszanym
hrabstwomUlsteruprzeprowadzenieplebiscytu.Jednakwprowadzeniejejwży-
ciezewzględunasprzeciwUlsteruiczynionetamprzygotowaniadozbrojnejak-
cji(80000ochotnikówbrałoudziałwćwiczeniach)nadalgroziłowybuchemwoj-
nydomowej.GdyrozpoczęłasięIwojnaświatowa,rozwiązanieproblemuIrlandii
zawieszonodojejzakończenia,zgłębokimprzekonaniem,żedziałaniabędątrwa-
łytylkokilkamiesięcy.
Obokniezadowoleniarobotników,wyrażającegosięwzmożonąliczbąstrajków,
igroŹbywojnydomowejwIrlandii,ostatnielataprzedIwojnąświatowącharak-
teryzowałysięostrymiakcjaminowozałożonychorganizacjikobiecych.Tym
24
