Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
48
BIZANTYJSKIRYWALZACHODU–PODSTAWYPOTĘGI
wychowaniesyna,coumocniłoautorytetTemistiosajakonauczyciela.W357r.wprzemó-
wieniunaforumsenatu,tzw.vicenalium,miałonnawetpowiedzieć,żeDnowarolaKonstan-
tynopolajestraczejintelektualnaniżhandlowa[ś]misjąmiastajestzachowanieklasycznej
przeszłościzapomocąjęzykagreckiegoprzezszerzeniegowówczesnymświecie”
27
.
WtymsamymprzemówieniuTemistiosnawoływałsenatdokopiowaniatekstów
klasycznychiopiekęnadpowstającąwłaśniebiblioteką.Podjegowpływemw425r.cesarz
TeodozjuszIIpowołałdożyciawyższąuczelnię,znanąodtądjakoPandidakterion.DJest
rzecząoczywistą,żeobecnośćTemistiosawKonstantynopoluijegowpływnasprawy
edukacjiiżycieintelektualnenowejstolicy,trwalewspartejosiećcesarskiejprotekcji,prze-
tarładrogędoustanowieniaPandidakterionu”
28
.SamcesarzwykazywałsięDdeterminacją,
bywyposażyćnowąstolicęwintelektualnyprestiż,któregojejdotądbrakowało”
29
.
DomomentuustanowieniaPandidakterionuprzezTeodozjuszaIInajwiększąimpe-
rialnąuczelniąspecjalizującąsięwnauczaniuprawabyłaszkoławBejrucie.Datajejzało-
żenianiejestznana.NajstarszahipotezasięgapanowaniaAugusta,którynadałBejrutowi
prawarzymskie-IusItalicum.Miastobyłowówczascentrumadministracyjnymprowincji
SyriajakoColoniaIuliaAugustaFelixBerytus.FunkcjonowanieIusItalicumwymagało
zpewnościązapleczaznawcówprawa.Innehipotezymówiąopóźniejszympowstaniu
szkołyzapanowaniaSeweraAleksandra(208-235).Pewnejestnatomiast,żeszkołaotrzy-
małaodrębnybudynekzniszczonynastępnienaskutektrzęsieniaziemiw551r.,poktórym
jegoodbudowyniepodjęto,aszkołaprzestałaistnieć.
PozbawionybejruckiejkonkurencjiPandidakterionstałsięgłównąszkołąwyższą
imperium.NiemniejjednakJustynian,preferującnajważniejsządlańdyscyplinę,prawo,
pośredniospowodował,żeinnewydziałyobniżyłyloty.Tenbrakzainteresowaniapozosta-
łymidziedzinaminaukimajązapewnenamyślihistorycy,uważający,żeDJustynianponosi
znacznąodpowiedzialnośćzaosłabienieszkolnictwa”
30
.
AkademiaPlatońskawAtenach,wskrzeszonaprzypuszczalniewIIIw.n.e.pokilku-
setlatachodzniszczeniajejprzezrzymskiegowodzaSullęw88p.n.e.,niebyłarywalem
Pandidakterionu,przynajmniejzpowodunaukprawnych,zewzględunaswójfilozoficzny
charakter.ZostałajednakzlikwidowanaedyktemJustyniana,gdyżmiałapowiązania
ztradycjąpogańskąokreślanąwBizancjumjakośgrecka(gr.diogmosHellenon,łac.Graeca
religio).Justynianzwalczałbowiemwszelkieprzejawypogaństwa,aleiherezji,chcącnadać
swemupaństwucharakterortodoksyjniereligijny.Niezachowałsięcesarskiedyktzamy-
kającyakademięwAtenach,przezcowieluhistorykówwątpiwjegoistnienie:Dobalenia
przezJustynianaszkółateńskichniemożnaudowodnićjakooficjalnegodziałaniapaństwa
[ś]kontynuowałyswądziałalnośćjakoprywatneszkołyretorykiigramatyki”
31
.Niemniej
odpowiednidekretJustynianawspominawprostkronikarzJanMalalaszAntiochii.Wjego
Chronografi(Kronice)czytamy,żeDCesarzwydałdekretiwysłałgodoAten,nakazując,by
nikttamnieuczyłfilozofiianinieinterpretowałprawa”
32
.
27
A.Markopoulos,InSearchfor)HigherEducation),s.34.
28
29
30
Ibid.
Ibid.,s.33.
C.Mango,HistoriaBizancjum,s.135.
31
F.Gregorovius,IstoriatonAthenon,t.I,Athens1904,s.122-123.
32
IoannisMalalae,Chronographia,librXVIII,ust.187,w:CorpusscriptoriumhistoriaeByzantinae,editioemenda-
tioretcopiosior,consilioG.B.Nibuhri,Bonnae1831,s.451.
