Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PrawaJustynianaiichdalekosiężnywpływcywilizacyjny
41
jestwłaściwenietylkorodzajowiludzkiemu,leczwszystkimstworzeniom,którerodząsię
wprzestworzenieba,nalądzieiwmorzu.[ś]Prawozaśobywatelskie(iuscivile)lubprawo
narodów(iusgentium)dzielisiętak:wszystkieludy,którerządząsięustawamiizwycza-
jami,posługująsięczęściowoswoimwłasnym,częściowoprawemwspólnymwszystkim
ludziom.Botoprawo,któreludkażdyustanowiłsamdlasiebie,jestwłaściwetylkojego
społecznościobywatelskiejinazywasięprawemobywatelskimjakowłasneprawojego
społecznościobywatelskiej;tonatomiast,któreprzyrodzonyrozsądekustanowiłpomiędzy
wszystkimiludźmi,jestjednakoprzestrzeganeuwszystkichludówinazywasięprawem
narodów”
6
.Ważnajestteżaktualnadodziś-zawartawInstytucjachJustyniana-definicja
wolności:DWolność[ś]jestnaturalnązdolnościączynieniatego,cosiękomupodoba,
oileniejesttowzbronionesiłąlubprzezprawo”.Natomiastprzeciwieństwowolności,
czyliniewola,Djestinstytucjąprawanarodów,zapomocąktórejwbrewnaturzektośzostaje
poddanypodwładzęinnegojakowłaściciela”
7
.
Drugaczęść-DigestaIustiniani,właściwie:IustinianiAugustiDigestaseupandectae
(533;Digesta)-stanowikompilacjęprawarzymskiegoopartąnapismach38prawników
rzymskich,począwszyodIw.p.n.e.poIIIw.n.e.,iopatrzonąkomentarzami.Opracował
jązespół17prawnikówpodkierunkiemministradworuisprawiedliwościTryboniana
(zm.ok.543).
Trzeciaczęść-CodexIustinianus(529,534;KodeksJustyniana)-zawieraponad
4600konstytucjicesarzyrzymskich,zktórychwiększośćzapisanopołacinie,atylkook.150
pogrecku.Pierwszajegowersja,Codexvetus(Kodeksdawny),zostałapoparulatachpo-
prawionaorazwydanajakoCodexrepetitaepraelectionis(Kodeksponownegowyboru).
Składasięonz12ksiąg(podzielonychna765tytułów),któreobejmująprawokościelne,
cywilne,karne,administracyjneifinansowe.
Czwartaczęść-Novellaeleges(Nowele)-touzupełnieniadoKodeksuJustyniana,
czyliustawyiedyktyzwanenowelami,którewydawaliJustynianijegonastępcywczasie
swojegopanowania,modyfikującniejednokrotniewcześniejogłoszoneprawa.Łączniedo
końcaistnieniaBizancjumwprowadzonodoKodeksuJustyniana168nowelizacji.
PrawaJustynianabyłyspisywanenaprzemienniewjęzykachłacińskimigreckim,
gdyżtenostatni,zrazurównouprawnionyzłaciną,corazbardziejprzeważałwBizancjum.
NajważniejszazadaptacjiwjęzykugreckimzostaładokonanawVIIIw.przezTeofilusa,
profesorakonstantynopolskiegouniwersytetu,Pandidakterionu,uczelni,doktórejwrócę
dalej.
WpraktycznymużytkuznalazłasiętakżeEklogaz726r.,zestawuproszczonych
prawdopraktycznegozastosowania.Wlatach888-889sfinalizowanopracenadBazyli-
kami-ustawamicesarskimi.DziełotozapoczątkowałcesarzBazyliI,azostałoukończone
zapanowaniaLeonaIVzwanegoFilozofem.
StopniowyupadekBizancjumpowodował,żekolejnepróbyuzupełnianiapraw
Justynianaujawniałycorazniższystankulturyprawnejpaństwa.Ostatniaznaczącapróba
zok.1345r.zostałapodjętaprzezsędziegozSalonikKonstantinosaHarmenopoulosa
wjegoHexabyblos(Sześcioksiąg).Stałsięonpospołuzpoprzednimizasadamiszeroko
6
7
Ibid.,ks.II,1,s.16-17.
Ibid.,ks.III,1-2,s.20.
