Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Romantyczneinspiracje…
15
podobniejakwtemacieniniejszegotekstu,mówionowprostokryzysiepodmio-
towości,niezaśokryzysiekategoriipodmiotu.Przeintelektualizowanydyskurs
filozoficzny,wktórymdominujewciążkultnaukiitradycjaanalityczna,niepo-
zwalajednakwciążnatakieosobistezwrotyinpsychologizowanie”excathedra.
Człowiekprzednowoczesnyniechorowałnasens,gdyżbyłzakorzeniony
wdobrusubstancjalnym.Niemusiałposiadaćumiejętnościartykulacjiswoje-
gousensownienia,gratoczyłasięoznalezieniewłasnegomiejscawporządku
kosmosu.ObecnieniejestmożliweodnalezienietakiegomiejscawWielkim
ŁańcuchuBytów(ArthurLovejoy).Ponieważświatniejawisięjakozasadnie
uporządkowany,aczłowiekindywidualnystałsięrodzajemsamymwsobieinie
zadowalagobycieopisywanympodobniedoinnychludzi,wartośćisenspod-
miotmusiwytworzyćniejakoexnihilo.Toindywidualneusensownienieswojej
egzystencjimożebyćalbofantazją,wymysłemnietzscheańskiegoczłowiekana
zasadzie:nwszystkowolno”indlaczegonie?”,albopracąwyobraźni,którawod-
czarowanymświecieszukaiodnajdujesacrum.Taylorużywatutajrozróżnienia
fantazjiiwyobraźni,kluczowegodlaromantyzmubrytyjskiego,autorstwaSa-
muelaTayloraColeridge’a13.
Opowiadającsięzatymdrugimrozwiązaniem,trzebapowrócićdoafirmu-
jącegospojrzenia,widzeniaświatadobrym,któreczyniświatdobrym,jestteż
woląuczestnictwaizaangażowaniasię.Proponujesięprzemianępercepcjijako
dopełniającąsferęontologii.Jesttonawiązaniebiblijneromantyków,przypomi-
nającesławnywers:nABógwidział,żeto,costworzył,byłodobre”,gdzieprze-
cieżistniejemożliwośćinterpretacji,żetodopieroBoskiespojrzenieprzydało
stworzeniudobra,któregomubrakowało.PisałotymWilliamBlake,wspomi-
nającoporzuceniuodtwórczegonokacielesnego”.WpodobnymznaczeniuNo-
valisużywałpojęcianromantyzowanie”.Widzeniestwarzaświatjakodobry,jest
epifaniąsensu,założycielskimaktemetycznym14.
Oczywiścierównieżczęśćrefleksjiromantycznejsiędezaktualizuje.Naprzy-
kładfichteańskaświadomośćzaangażowana,aktywna,odpowiedzialna,wswej
wolnościmogącaprzyjąćpostawęmoralnąwobecświataiprzeztotenświat
kształtować,asiebiedoskonalićwramachautokreacji,świadomośćbędąca
czymśjeszczewięcejniżuKartezjusza,nietylkoracjąpoznaniaświata,alera-
cjąświatawogóle,tworzącaprzedmioty-jestwizjąnierealną,zbytmocną,
pomijabowiemuwarunkowaniażyciajednostkowego,zktórymidziśniktnie
dyskutuje.
Teromantyczneinspiracjeodnowieniapodmiotowościdomagająsięwspół-
czesnegoopracowaniapojęciowego.PodczasgdyRichardRortymówiotym,
żekolejnenarracjesątylkonupstrokaceniem”razjeszczespołecznegoświata,
aFoucaultwypierasięchęciegzegezy,dojściadopoczątków,jakonazbytteolo-
13Ibidem,s.47.
14Ibidem,s.50.
