Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
■14■
SEWERYNKUŚMiERCZYK
Kategoriadoświadczeniawewnętrznego
Doświadczaniejestprocesem,wktórymczłowieknabywacoś,co
możezachowaćdlasiebielubczymmożepodzielićsięzinnymi.Do-
świadczeniesięprzydarza,Πnabywasięjemimowoli,będącwrzuco-
nymwsytuacje,lubaktywniepodczaswykonywaniaróżnychczyn-
nościpodjętychświadomie,intencjonalnie”6.ΠDoświadczenie”-po-
jęcieokreślaneniekiedyjakonieuchwytne,azarazemniezastąpione7
-wujęciusłownikowymbywazwyklewyjaśnianejakoΠspontaniczne
poznanieczegoś,coistnieje;rezultataktupoznania,wyrażonywsą-
dzie(sądach,zdaniach)empirycznym;stanpsychicznybędącynastęp-
stwemaktówdoświadczenia”8iodbieranepotoczniejakoΠdozna-
wanie,przeżywanieczegoślubpodleganiepróbomiichnastępstwa
(wpostacinp.wiedzyisprawności),atakżeuczestniczeniewczymś”9.
JesttorodzajΠpercepcjiwewnętrznej”związanejzΠpoznawaniem
własnychstanówświadomości”10.Oksfordzkisłownikfilozoficznyokre-
śladoświadczeniejakoΠstrumieńprywatnychprzeżyć,wiadomych
jedynieprzeżywającemupodmiotowi,awnajlepszymrazie-luźno
związanychzjakimikolwiekzdarzeniamiwystępującymiwświecieze-
wnętrznymczydoświadczeniuinnych”11.
Rozpoznanieobecnościduchowejczypsychologicznejsferyistnie-
niaczłowiekapojawiasięwrazzpojęciemΠsubiektywności”,wprowa-
dzonymwXViiwiekuprzezKartezjuszairozumianymprzezniegojako
to,cowłasne,związanezdoświadczeniemwznaczeniudoświadczenia
duchowego-jakosubstancjaduchowatożsamazmyśleniem12.
Wkrótceto,codlaKartezjuszabyłosubstancjąmyślącą,świadomo-
ścią,zostałookreślonemianemΠrozumu”,Πumysłu”,Πwładzypoznaw-
czej”.BadanieΠczynności”umysłuprzyniosłoinnespojrzenienajego
Πzawartość”13.JohnLockeuważał,żezawartośćumysłu-wrażenia
iprzedstawienia(idee)-biorąpoczątekzdoświadczenia,zporuszeń
