Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dialogibadaniehistoriograficzne
19
Wdookreśleniupolaprowadzonychwdalszejpartiirozdziałurozważań
pomocneokazaćsięmogąniektórekategorie/intuicjerozwijanewobrębie
studiównadintertekstualnością—rozległymobszaremwspółczesnychbadań
literaturoznawczych29,któryDgenetycznie”wyrastawłaśniezBachtinowskiej
teoriidialogu—nawetsamterminDintertekstualność”pierwotniezostałza-
proponowany(przezznanąsemiolożkęJulięKristevą)wrezultacieanalizy
tekstówBachtina30.
Zperspektywytakichdociekańmożna,jaksądzę,potraktowaćrozpatry-
waneprzezemnienarracjesyntetycznejakopewnąDserię”,czyliswoistyzbiór
Dtekstówspokrewnionych”.Cechądystynktywnązbiorubyłbywtymwypadku
temat—dziejePolskiwujęciusyntetycznym.Mielibyśmywięctudoczynienia
zDseriątematyczną”,następującocharakteryzowanąprzezliteraturoznawców:
DSeriatematycznatozestawionywporządkudiachronicznymszeregwszystkich
utworówrealizującychdanytemat.Początekserii,czylipierwszytakiutwór,nie
zawszepokrywasięzjejźródłem,nierazginącymwmrokachtradycjiprzed-
piśmiennej.Każdazseriijestotwarta—zhipotetycznymdalszymciągiem
wprzyszłości.Serianarastastopniowo,zwyklenierównomiernie,wpewnych
okresachdająsięobserwowaćrozrzedzenia,anawetdłuższeprzerwy
,kiedy
indziejcharakterystycznezgęszczeniasygnalizującezwiązektematuzkluczo-
wymprogramemideowymepoki.Wtakichteżokresachpojawiająsiędzieła
wybitnelubnawetarcydzieławyznaczającenowykanon”31.
Metaforycznierzeczujmując,możnawięcpotraktowaćwszystkietekstytwo-
rzącejednąserięjakowspólnąrodzinę.Ztakiegopunktuwidzenianajważniej-
29Ogólnienatentematzob.M.Głowiński:Ointertekstualności.DPamiętnikLiteracki”
1986,T
.57,z.4,s.75—100;H.Markiewicz:Odmianyintertekstualności.DRuchLiteracki”
1988,T
.29,nr4—5,s.245—263;Z.Mitosek:Teoriebadańliterackichł,s.379—397;
A.Majkiewicz:Intertekstualność—implikacjedlateoriiprzekładu.Warszawa2008,s.13—27;
R.Nycz:Intertekstualnośćijejzakresy:teksty,gatunki,światy.W:Międzytekstamił,s.9—42.
Zaostatnimzwymienionychautorówprzyjmujemy
,iżDintertekstualnośćniejestwyłączną
własnościąliteratury
,leczstanowistłumionybądźjawnywymiarkażdegotypuwypowie-
dzi”.Intertekstualnośćijejzakresył,s.11.
30
WjejujęciutowłaśnieBachtinowizawdzięczamyDodkrycietego,żekażdytekst
jestzbudowanyzmozaikicytatów,jestwchłonięciemiprzekształcenieminnegotekstu”.
J.Kristeva:Słowo,dialogipowieść[1967].W:M.Bachtin:Dialogł,s.396ipassim.We
współczesnymrozumieniuterminDintertekstualność”denotuje,najogólniejmówiąc,zło-
żonyzespółzjawiskbędącychskutkiemobecnościwdanymtekścieDintertekstu”(tj.wcie-
lonychweńfragmentówtekstu/ówwcześniejszego/ych,względnieelementówichstylów,
poetyketc.).WujęciuRyszardaNyczajesttoDkategoriaobejmującatenaspektogółu
własnościirealizacjitekstu,którywskazujenauzależnieniejegowytwarzaniaiod-
bioruodznajomościinnychtekstóworaz»architekstów«(regułgatunkowych,norm
stylistyczno-wypowiedzeniowych)przezuczestnikówprocesukomunikacyjnego”.R.Nycz:
Intertekstualnośćijejzakresył,s.11—12.
31J.Abramowska:Serietematyczne.W:Międzytekstamił,s.52—53.Por.takżerozwa-
żaniaogenotypieifenotypieutworuw:J.Sławiński:Dzieło,język,tradycjał,s.28—32.
