Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Zproblematykidiagnozysystemufonetyczno-fonologicznego
ściwościfonetyczne(artykulacyjne,akustyczne,audytywne,wizualne):głoski,
któremająjednakowefonetycznecechydystynktywne,mogą1niezależnieod
różnicfonetycznychniedystynktywnych41wzajemniesięzastąpićwreprezen-
tacjidanegofonemuwmorfemie,tworząctymsamymnklasęgłosekfunkcjo-
nalniejednorodnych”5.Właściwościdystynktywnegłosekstanowiąoróżnicy
międzyklasamigłosek,awłaściwościniedystynktywne1oróżnicymiędzy
głoskamiwdanejklasie(rys.1,2).
Rys.1.Głoskajakostrukturawieluwłaści-
Rys.2.Tożsamośćwłaściwościfonetycz-
wościfonetycznych
nychdystynktywnychgłosekfonemowo
Źródło:Opracowaniewłasne.
jednorodnych
Źródło:Opracowaniewłasne.
Wklasiegłosekfunkcjonalniejednorodnychwznaczącychmorfemach
wyróżniasięwariantypozycyjne,nazywanerównieżkombinatorycznymi,które
powstająwodmiennymkontekściefonetycznym(obokjednejgłoskipodsta-
wowej,liczne1rzadziejopisywane1głoskiniepodstawowe)oraz1osob-
no1głoskialternatywnewtymsamymkontekście,nazywanewariantami
fakultatywnymi(wśródnichrównieżgłoskinieprawidłowe,naprzykład[Rak]
zamiast[rak]6).
4Zob.KiPOLAŃSKI:Cechaniedystynktywna.W:Encyklopediajęzykoznawstwaogólnego…,
s.82.
5Zob.BiROCłAWSKI:Podstawywiedzyojęzykupolskim…
6Wjęzykupolskimbadaczewyróżniająniejednakowąliczbęklasgłosekfonemowojed-
norodnych(fonemów),cowynikazichodmiennegopodejściadogłoskowejsegmentacji,na
przykładwwyrazienpiasek”wyróżniasiępięć([p-a-s-e-k])lubsześć([pr)-j-a-s-e-k])odrębnych
segmentówdźwiękowych.Wpierwszymwypadkusylabęnagłosowątworządwiegłoski([pr]
oraz[a]),cozarazemoznaczawyróżnieniewpolszczyźniedwóchfonemówdwuwargowychbez-
dźwięcznych:/pr/oraz/p/(formy/prasek/i/pasek/różnicujeparafonemów/pr/oraz/p/),awdru-
gim1trzygłoski([p],[j]oraz[a]),cozarazemoznacza,żeklasafonemówdwuwargowych
ustnychbezdźwięcznychjestjednoelementowa:/p/(formy/pasek/i/pjasek/różnicujeobecność/
nieobecnośćfonemu/j/).Tensamdylematdotyczypozostałychgłosek,zatemifonemówwargo-
wych:/m/,/b/,/f/,/w/,atakżetylnojęzykowych(/k/,/g/,/ch/).Zob.BiOSTAPIUK:Głoskajako
dźwiękfonemowywmowie…Dozapisufonemówigłosekstosujęliterypodstawowealfabetu
