Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
7
ŚRODKICIENIUJĄCE
JoannaPilch-Kowalczyk
OGÓLNEINFORMACJE
Spośródstosowanychwdiagnostyceobrazowejśrod-
kówcieniującychtylkopozytywne(rozpuszczalne
wwodzie)mogąpowodowaćpojawieniesięogól-
noustrojowychobjawówniepożądanych,wtym
nadwrażliwość.Nawystępowanieobjawówniepożąda-
nychwpływają:osmolalność,lipofilność,hydrofilność,
lepkośćichemotoksyczność.Czasemtrudnojedno-
znaczniewskazaćprzyczynępojawieniasięposzcze-
gólnychobjawów.
Najczęściejmamydoczynieniazostrymiobjawa-
minadwrażliwości(inaczejobjawamianafilaktyczny-
mi),któremożnapodzielićzależnieodstopnianasile-
niazmiannałagodne(nudności,wymioty,pokrzywka,
świądskóry,uczucieciepła,kaszel,kichanie,chrypa),
średnie(nasilonewymioty,omdlenie,obrzęktwarzy
i/lubkrtani,duszność–spazmoskrzeli,rozległapo-
krzywka)iciężkie(wstrząs,drgawki,obrzękpłuc,za-
trzymanieoddechuikrążenia).
Łagodneiśredniociężkieobjawynadwrażliwo-
ściczęściejwystępująpośrodkachjonowych(6–8%,
awedługniektórychaż15%)niżponiejonowych
(0,2–3,1%).Ciężkieobjawyniepożądanewystępują
zpodobnączęstościąpooburodzajachśrodkówcie-
niujących(0,5%);podobniezgony–poobutypach
środkówcieniującychwystępujązczęstościąokoło
1:170000.
Wzależnościodczasu,wjakimobjawyniepożąda-
nepojawiłysiępopodaniuśrodkacieniującego,dzie-
lisięjenawczesne–powstałewpierwszejgodzinie,
iopóźnione–pojawiającesiępopierwszejgodzinieaż
dokońca7.doby(najczęściejmiędzy4.a6.godziną
popodaniuśrodka).Objawypóźnetozwykleobjawy
skórne,aczęstośćichwystępowaniawahasięod0,5do
23%.Częstośćwystępowaniaobjawówniepożądanych
jestwiększaukobiet.
OSMOLALNOŚĆ
Jonoweśrodkicieniującemająosmolalnośćdo1800
mOsm/kg,niejonowemonomeryzawierające300mg
jodumająosmolalność600–700mOsm/kg,anie-
jonowedimery–300mOsm/kg,toznaczy,żesąizo-
osmolalne,ponieważosmolalnośćkrwiorazpłynuwe-
wnątrzkomórkowegowynosiod270do320mOsm/
/kg.Podobnaosmolalnośćpreparatustosowanego
dożylniebądźdotętniczozapobiegawystąpieniuob-
jawówniepożądanychwynikającychzróżnicosmolal-
ności.
Dużaosmolalnośćjestprzyczynąwystępowania
następującychobjawówniepożądanych:
bólupodczaswstrzykiwania(granicabóluokoło
600mOsm/kg),
obniżeniaciśnieniatętniczegokrwi,
uszkodzeniaśródbłonka,comożebyćprzyczyną
powstawaniaskrzeplinprzyściennych.
HYDROFILNOŚĆILIPOFILNOŚĆ
Substancjeodużejhydrofilnościdobrzerozcieńczają
sięwpłynachtkankowych,pozostająwosoczuinie
wpływająnanarządy,wzwiązkuztymdająmniej
działańubocznych.Wrazzewzrostemlipofilności
substancjałatwiejprzechodziprzezbłonękomórkową
downętrzakomórkiipowodujewięcejdziałańubocz-
nych.
LEPKOŚĆ
Lepkośćpreparatucieniującego(mierzonawmili-
paskalachnasekundę–mPa/s)mawpływnamikro-
krążenie.Większecząsteczkidimerówmająwiększą
lepkośćniżmonomery.Ponieważtemperaturaśrodka
37
