Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
skłonnadoakceptowaniainabywanianowychdóbrniżludnośćostarszejstruk-
turzewieku.
ZdaniemS.Kuznetsaistotnąprzeszkodąwzrostugospodarczegoopóźnienia
wdostosowaniuspołecznychipolitycznychinstytucji[1960].Wtymkontekście
wzrostpopulacjimadrugorzędneznaczenie.S.Kuznetswysokoceniłbadania
empiryczne.Twierdzenieosłabympowiązaniumiędzywzrostempopulacji
iwzrostemproduktupercapitaoparłnawynikachanalizykorelacjidla63krajów
rozwiniętychirozwijającychsięwlatach1950–1964(zob.[Kuznets1967]).Empi-
rycznyrodowódmatakżeodkryciecykliznanychjakocykleKuznetsa,związa-
nychzfalowaniemmigracji[Kuznets1930].
Przykładempesymistycznejocenyrelacjimiędzywzrostemdemograficznym,
wzrostemgospodarczymiśrodowiskiemjestpodejścieP
.Ehrlichaprzedstawione
wpracyzatytułowanejPopulationBomb8[1968],którawlatach70.wywoływała
szczególnieożywionedyskusje.Jużnasamymjejpoczątkuautorstwierdził,że
bitwaowyżywieniecałejludzkościjestzakończona.Wlatach70.światdozna
głodumilionyludzibędąztegopowoduumierać.Poczterdziestulatach
A.EhrlichiP.Ehrlich[2009]uznali,żegłówneprzesłaniepracyjestnadalaktu-
alne,chociażodczasujejopublikowaniazaszływażnezmianydemograficzne.
Obniżyłosiębowiemnatężenieurodzeń,przedewszystkimdziękipodwyższe-
niupoziomuwykształceniakobietorazichaktywnościnarynkupracy.Istotny
wpływnatomiałorównieżrozpowszechnieniesięwiedzywzakresieantykon-
cepcjiorazoddziaływanieczynnikówekonomicznych.Wkrajachrozwijających
sięspadeknatężeniaurodzeńbyłwspomaganyuczestnictwemwprogramach
planowaniarodziny.Ponadtourbanizacjaobniżyławartośćdzieckajakosiły
roboczej,arównocześnieuczyniłagokosztownymzewzględunakonieczność
kształcenia.Wkrajachrozwiniętychspadekpłodnościbyłnajsilniejszy.Towarzy-
szyłymuzmianystrukturypopulacjiwedługwiekuwpostacidemograficznego
starzeniasię.ZdaniemA.EhrlichiP.Ehrlichajesttodowódnato,żegłówny
celichpracyzostałosiągnięty.Autorzypostulowalibowiemprzyjmowanietakich
rodzajówpolityki,któreprowadządoobniżenianatężeniaurodzeńidosprowa-
dzeniarozmiarówpopulacjidostanu,którymógłbybyćutrzymanyprzezdługi
okres.Uważająonitakże,żeformułowaneprzedczterdziestulatyostrzeżenia
byłysłuszne,adotyczyłyonemiędzyinnymi:negatywnychkonsekwencjinad-
miernejkonsumpcji,którajesttrudniejszadosterowanianiżwzrostpopulacji9,
8WrzeczywistościpracabyłaprzygotowanaprzezP.EhrlichaiA.Ehrlich.Tytułjejzostał
narzuconyprzezwydawcę.Autorzysugerowali„Population,Resources,andEnvironment”(zob.
[EhrlichiEhrlich2009]).
9Wodróżnieniuodwzorcówreprodukcyjnych,wzorcekonsumpcyjnenietakwyraźnie
określone.