Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Conasłączy
poleganauczynieniuzideiMuskeljudentumMaxaSimonaNordaua,
porazpierwszyprzedstawionejw1898rokupodczasIIKongresu
Syjonistycznego9,powszechnegosposobuosiąganiaprzezpolskich
Żydówprzed1939rokiemdominacji.Problempoleganatym,że
mścicielwymyślonyprzezTwardochajestnieskuteczny,łamiewie-
leetycznychzasadwspółżyciamiędzyludźmi,aszczególniemiędzy
kobietamiamężczyznami.Jegomisjastajesięgroteskowaiuci-
namediacyjnemożliwościliteratury,ponieważrespektujekulturę
gwałtuiniemawsobieżadnychcechkrytycyzmuwobecpolono-
centrycznejnarracji.
Po1989rokuwpolskiejproziezaczęłosiępojawiaćcorazwię-
cejopowieścipisanychwimieniuŻydówprzezPolaków.Definityw-
niezerwanozjawnymuzaciekawieniemnaturyetnograficznej”
,tak
wyraźnymjeszczewPrzedwiośniuStefanaŻeromskiego,narzecz
narracji(pozornie)empatycznej,dającejnarratorowimożliwość
udawaniaipodrabianiażydowskichbohateróworazkonstruowa-
niaichświatawedługwartościizasadwobecnichzewnętrznych.Tę
niewidocznąsprzeczność,przypisywanąliteraturzewspółczesnej,
sięgającejpoperspektywęhicetnunc,nazwaćbynależałonajczęściej
stosowanąinajbardziejskutecznąmediacją.Prowadzionajednakdo
symbolicznegowypowiedzeniaumowymiędzystronamikonfliktu
zasygnalizowanegowtytuletejksiążki,anastępniedolegalizacji
opowieścifantomowej,odtwarzającejkontrfaktyczną10historię,któ-
ranigdysięniewydarzyła,boniemogłasięwydarzyć.Współczesna
wersjapolsko-żydowskiejmediacjitoczysięwgłowachtych,którzy
9Więcejnatentemat:G.Pawlak,D.Grinberg,M.Sadowski,Bądź
silnyiodważny.Bestrongandbrave,Warszawa2013,s.14.
10Określeniaukontrfaktyczna”
,stosowanegonaogółwzwiązkuzhi-
storiamialternatywnymi,używamwznaczeniuniedosłownym.Wszak
większaczęśćpolskichopowieścioZagładzie(pozakilkomawyjątkami)
niewykraczapozagranicedobrzeznanychfaktów.Wniezgodzieznimi
pozostająraczejindywidualnelosyludziopowiedzianewliteraturze,
aszczególnieetycznawymowatychopowieści,oparta,jakwcześniejza-
znaczono,nafałszywiepojętejempatii.
