Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Trzeciakulturainowyparadygmat:bio-logicznośćwhumanistyce
nymwaleniom,naktórepolowaliwielorybnicy35.Neurobiolodzyodkryli
właściwośćmózgu,wspólnądlaludziiniektórychinnychzwierząt,któraspra-
wia,żejesteśmyzdolnidowspółczuciaiempatii.Wkorzeprzedczołowejznaj-
dująsięspecjalnekomórki,zwaneneuronamilustrzanymi.Pozwalająone
wczućsięwumysłinnychistanowiąneurologicznąpodstawęinteligencji
społecznej.GiacomoRizzolattizUniwersytetuParmeńskiegoweWłoszechwy-
kazałichobecnośćrównieżumakaków36.Potwierdziłysiędowodynadziałanie
empatiiugryzoni37.Obserwacjeuptakówniejednoznaczne,aletobada-
niatrudnemetodycznie(zpowoduodmiennościptaków)izaledwierozpoczęte.
Wynikatozfaktu,żepsychologiapoznawczadopieroniedawnodojrzałado
stawianiatakichpytańpodadresemgatunkówinnychniżHomosapiens38.
Uczłowiekowatychznanejestpotężneźródłozarównopozytywnych,jak
inegatywnychdoznań,jakimisamoocenaczypoczuciewłasnejwartości.
Uczuciatakiejak:duma,samozadowolenie,wstyd,poczuciewiny,obserwuje
sięuszympansów,uktórychniewątpliwiesamoocenajestźródłemdoznań,
oczymświadczyichemocjonalnawrażliwośćnazmianystatusujednostki
wgrupie39.Unaczelnychmożemynawetmówićocałkowitymzrozumieniuper-
spektywykogośinnegopełnymwyobrażeniusobietego,coonczujeiczego
potrzebuje40.Poczuciesprawiedliwości(oczywiścierozumianewwąskim,ego-
istycznymsensie,czylijakodbałośćoto,byniezostaćpokrzywdzonym)wy-
dajesięistotnerównieżdlapapugipsów41.Uniektórychnaczelnych(człowie-
kowate42ikapucynki43)zaobserwowano,żewzbogacająoneżycieprostymi
formamikultury.Dowarunkówewolucyjnegopowstaniamoralnościzaliczasię:
zdolnośćdowspółodczuwania,uzyskanieświadomościsiebiejakosprawcy,zro-
zumienieprzyczynowości.Sprawstwomoralneznanejestdotąduludziiinnych
człowiekowatych44.
35A.ELŻANOWSKI:Jakpowstałamoralność...
36G.RIZZOLATTI,G.LUPPINO,M.MATELLI:TheOrganizationoftheCorticalMotorSystem:
NewConcepts.GElectroencephalographyandClinicalNeurophysiology”1998,no106,s.283–296.
37D.J.LANGFORD,S.E.CRAGER,Z.SHEHZAD,S.B.SMITH,S.G.SOTOCINAL,J.S.LEVENSTADT,
M.L.CHANDA,D.J.LEVITIN,J.S.MOGIL:SocialModulationofPainasEvidenceforEmpathyin
Mice.GScience”2006,no312(5782),s.1967–1970.
38A.ELŻANOWSKI:Jakpowstałamoralność...
39F.DEWAAL:GoodNatured/TheOriginsofRightandWronginHumansandOtherAni-
mals.Cambridge,Mass,HarvardUniversityPress,1996,s.368.
40F.DEWAAL:PrimatesandPhilosophers...
41M.ROTKIEWICZ:Małpanabiegunach.Rozmowazprof.FransemDEWAALEM,biologiem,
prymatologiem,ozwierzęcejmoralności.nPolityka”2010,nr31(2767),s.70–73.
42A.WHITEN,C.P.VANSCHAIK:TheEvolutionofAnimal“Cultures”andSocialIntelligence.
GPhilosophicalTransactionsoftheRoyalSocietyB”2007,no362,s.603–620.
43M.DINDO,B.THIERRY,A.WHITEN:SocialDiffusionofNovelForagingMethodsinBrown
CapuchinMonkeys(CebusApella).GProceedingsoftheRoyalSocietyB”2008,no275,
s.187–193.
44A.ELŻANOWSKI:Wartośćżyciapodmiotowego...