Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Cotojestpsychologiaspołeczna?
powszechnościsąporzekadła(np.nmądryPolakposzkodzie”).Licznebada-
niapozwoliłyudokumentowaćtozniekształcenie,odprzewidywaniawyników
wyborów(nZawszewiedziałem,żeonwygra,mimożesondażeniedawałymu
szans”),popewność,dojakichkonkluzjidoprowadzieksperymentzpsychologii
społecznej(nProszęcię,byłojasne,żeuczestnicywykonająteokrutnepolecenia”).
Wszystkierezultatyeksperymentówzpsychologiispołecznejsązdecydowanie
bardziejoczywistedlastudentów,którympowiedziano,cosięwdanymbada-
niuwydarzyło,niżdlatych,którychpoproszonooprzewidzenie,cosięstanie3.
Pofakciewszystkojestbardziejoczywiste.
Psychologowiespołeczniprzeprowadzająbadania,ponieważczęstoto,co
wydajenamsięprawdziwe,okazujesiębłędnelubbardziejzróżnicowane,niż
początkowozakładaliśmy.Naprzykładwydajesięlogiczne,żeludzie,którym
grozisiękarązazrobienieczegośzakazanego,nielegalnego,daremnegolub
tuczącego,powstrzymająsię,aimdotkliwszabędziekara,tymwiększeszanse,
żezastosująsiędozaleceń.Ostateczniepowinniprzecieżkojarzyćtęaktywność
zestrachemlubbólem.Badaniaempirycznepokazująjednak,żetozałożenie
jestcałkowiciebłędne.Tylkoosoby,którymgroziłagodnakara,wykształcają
niechęćdozakazanejaktywności.Ludzie,którychczekająpoważnesankcje,jeśli
wogólewykazująjakąkolwiekzmianęzachowania,raczejmająsilniejszypociąg
dozakazanejaktywności.Podobnienapodstawiedoświadczeńwiększośćznas
uznałaby,żegdybyśmyprzypadkiemusłyszeli,jakktośwypowiadapochlebne
słowananasztemat(zanaszymiplecami),bylibyśmyskłonnitęosobępolubić-
przyzałożeniu,żeinnewarunkibyłybyniezmienne.Itookazujesięprawdziwe.
Aleprawdziwejestrównieżto,żepolubimytęosobęjeszczebardziej,jeśliczęść
przypadkowozasłyszanychuwagwcaleniebędziedlanaspochlebna.Wkolejnych
rozdziałachprzybliżymytozjawisko.
Wwysiłkachpodejmowanychwceluzrozumieniaistotyspołecznejzawodowi
psychologowiespołecznimająprzewagęnadwiększościąpsychologów-amatorów.
Chociażtaksamojakamatorzyprzeważniezaczynamyodobserwacji,tojednak
naniejniepoprzestajemy.Niemusimyczekać,ażcośsięstanie,żebyśmymogli
zaobserwowaćludzkiereakcje.Możemysprawić,żecośsięstanie.Możemy
przeprowadzićeksperyment,któregoliczniuczestnicydoświadcząokreślonych
wydarzeń(np.poważnegolubłagodnegozagrożenia;usłyszeniamiłychsłówlub
mieszankimiłychinieprzychylnychuwagnaswójtemat).Cowięcej,jesteśmy
wstaniezrobićto,jednocześniezapewniającstałośćwszelkichwarunków,poza
tymikonkretnymi,którebadamy.Potemmożemywyciągaćwnioskinapodstawie
danych,któresąbardziejliczneiprecyzyjneniżte,którymidysponujeamator,
zkoniecznościpolegającynawydarzeniachpojawiającychsięlosowoiwoko-
licznościach,wktórychwielerzeczywydarzasięnaraz.
Niemalwszystkiedaneprzedstawionewtejpublikacjisądanymiekspe-
rymentalnymi.Właśniedlategochcemy,żebyśrozumiał,jakzbudowanyjest
