Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Autoportretypodmiotuistrategieautoportretowania
33
DoCzechowiczowskichbezokolicznikówdałobysiędopisaćfor-
myDchciałbym”Dtrzeba”,Dtrzebaby”.Bardziejkategorycznytryb
rozkazującywrazzbezokolicznikiemtworząramęskładniowądla
ekspresjipodmiotu,którąmożnabynazwaćpostawąimperatywu
wewnętrznego.Zagubiony,samotnyniepotrafizdobyćsięnazaufa-
nieanidosiebie,anidotego,cospływakunam(nc).Doświadczenie
siebiejestgłębokonaznaczonerozczarowaniem.Jakzaklęciapowta-
rzaegzorcyzmy-postanowienia,ganisiebieipociesza,wydajenakazy,
zdradzająceogromnytrud,mającyprzybliżaćgokuprzeistoczeniu.
ToczasCzechowiczowskiegoautorozpoznaniabędącyjednocześnie
szeregiemsytuacji,wktórychpesymistycznekonkluzjeDja”lirycz-
neusiłujeprzekształcićtak,abynadaćimpozytywnywalor.Skargi
iprośbywduchurozczarowaniasobąwciążwypowiadawkonwen-
cjiwyznaniabezpośredniego.Uzupełniajelirykazwrotudoadresata
–dodajmy:częstopozornego,którymjestDja”ukrytepodgramatycz-
nąpostaciąDty”
7
orazlirykaroli.Procesodkrywaniairozpoznawania
wzbogaconyzostajeelementemkreacji,wiwisekcjitowarzyszyposzu-
kiwaniedopełnieniawInnym.
PoezjaJózefaCzechowiczaniemawieluadresatówczypartnerów
wyznań.Najgłębszawięźtoautobiograficznyzwiązekzmatką,któ-
razyskujetumiejscewyjątkowe.Miłośćdoniej–próczwspomnienia
siostryiprzedwcześniezmarłegobrata–tojedyneuczucie,któresię
niezachwieje.Próbywyjściakuświatuodbywająsięzjejpowodu,dla
niejidziękiniej:
liryczneoknotoinaprzeciwmatko
matkomatkomatkouśmiechaćsięchciej
matkoczyzgadujeszcowyrażamnawet
łzygniewuanierazpiekągdyniezasnę
Innygestpodmiotuwobecświatajestodruchemsolidarności
zrówniesłabymibezbronnymjakonsam.DJa”zKamieniaszybko
spostrzegarozmiarludzkiegocierpienia:
7
AleksandraOkopień-SławińskaopisujeDTypersonalnetożsamezmówiącym,
nacowskazują,bądźujawnionewtekścieszczegółybiograficzno-sytuacyjne,bądź
teżdrobiazgowa,sensualistycznalubintrospekcyjnawnikliwośćinformacjiostanie
tynieuzasadnionawrelacjiosobypostronnej,któramiałabyteinformacjeposiadać
inadodatekprzekazywaćjety,alenaturalnawmonologuwewnętrznym”.Przypa-
dektakiilustrujewierszemCzechowiczaplanakacji.W:tejże,Semantykawypowiedzi
poetyckiej.(Preliminaria),Kraków2001,s.93–94.
