Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
1.Wybraneteorieikoncepcjewyjaśniająceagresję…
instynktyagresywnewynikajązbiologicznieuwarunkowanychskłonnościczło-
wiekadozachowaniaprzemocowegowokreślonychsytuacjachspołecznych.Dla
ThomasaHobbesaimperatywembyłoskonstruowaniespołeczeństwaogranicza-
jącegonaszeagresywnepopędy.WswymklasycznymdzieleLewiatanwyraził
pogląd,żeczłowiekznaturyjestbarbarzyńcą.Jedynienarzuconeprzezprawo
represjeiporządekspołecznyhamująludzkiinstynktagresji3.Psychoanalitycy
zgodnietwierdzązaś,żeludzienosząwsobieinstynktśmierciidestrukcji-
Thanatos,orazinstynktżycia,tworzenia-Eros.Agresjaobjawiasięzaśwtedy,
gdynaszaciemna,złastronazwiązanazThanatosemuzewnętrzniasięiprzejmu-
jepanowanienadinstynktemżycia,tworzenia,budowania.Dlapsychoanalityków
agresjapojawiasięjakoreakcjapopędowa,aautoagresjawynikazzaburzenia
instynktusamozachowawczego4.Etologowie,tacyjakKonradLorenz,zwrócili
uwagę,żeskłonnościagresywnemająsilniezakorzenionyskładnikbiologiczny,
niezatemzachowaniemwyłączniewyuczonym,nawetwwypadkuludzi.Autor
twierdzi,agresjajestwistociezasadniczączęściąchroniącejżyciestruktury
instynktów5.Awięcagresjasłużywpewnymsensiepodtrzymaniugatunku
iprzetrwaniu,dziękipozyskaniucennych,aczograniczonychzasobów.Tym
samymjednostkisilne,któreczasemprzemocąpotrafiąpozyskaćdeficytowedo-
bro,przetrwają,kosztemuległych,słabszych.Aczkolwiekzróżnychpowodów,to
jednakzarównoetologowie,jakipsychoanalitycysądzą,żewkażdymczłowieku
drzemiejakaśdozawrogości
6.
Agresjatotakiezachowanie,którewyrządzapsychicznąlubfizycznąkrzywdę
drugiemuczłowiekowi.Ludzieagresywniwobecsiebienawielesposobów.
Wliteraturzepsychologicznejwyszczególnionoliczneperspektywyzachowań
agresywnych.Zgodniezujęciemewolucyjnym,wzmiankowanegojużKonrada
Lorenza,ludzienieposiadająodpowiedniorozwiniętychmechanizmów,które
byhamowałyichagresywneimpulsy7.Niemniejjednakpóźniejszebadania
zaprzeczyłytezomLorenza,okazałosiębowiem,żeuwieluinnychgatunków
występujetakisamzakresagresywnychzachowańjakuludzi.Cowięcej,bada-
niasugerują,żeludziemająwiększązdolnośćpowstrzymywaniasięodużycia
agresji,niżtwierdziłLorenz.Wistociedokonująoniwyborów,dotyczących
przejawianiaagresji,wzależnościodichśrodowiskaspołecznego.Poszczególne
kulturyokreślająnormydlaokoliczności,wktórychagresjajestmożliwado
zaakceptowanialubwymagana.Analizaewolucjonistycznasugeruje,żeinstynkt
przetrwaniamógłwyposażyćwiększośćgatunkówwewrodzonąpredyspozycję
dostosowaniapewnychformprzemocy.Niemniejjednakwprzypadkuludzijest
tak,różnejednostkinależącedotegosamegogatunkuskłonnesą,mniejlub
3T.Hobbes:Leviathan.GreatBritain,CambridgeUniversityPress,2009.
4A.Eckhardt:Autoagresja.Warszawa,WydawnictwoW
.A.B.,1998,s.26.
5K.Lorenz:Onaggression.NewYork,Harcourt,BraceandWorldInc,1963,s.49.
6P
.Wallace:PsychologiaInternetu.Poznań,WydawnictwoRebis,2004,s.149.
7K.Lorenz:Onaggression…,s.241.