Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
II
Międzyponiedziałkiem26marca1833,aczwartkiem13lutego
1834roku(datyskrupulatnieustaliłStanisławPigoń1)„zdarzyłasię
rzeczwkulturzepolskiejnajbardziejniezwykła.Pytanie,czy
maodpowiednikwkulturzeświatowej.Wciąguniespełnadwóchlat
powstałytrzyarcydzieła”2.Wymieńmy:Dziadówczęśćtrzecia,Księgi
pielgrzymstwaiPanTadeusz.NaczympolegaarcydzielnośćKsiąg
dowiodłaZofiaStefanowska,autorkarozprawoMickiewiczu
onieprzecenialnejwartości,wksiążcenapisanejprzedponad
sześćdziesięciulaty:Historiaiprofecja.Studiumo„Księgachnarodu
ipielgrzymstwapolskiego”AdamaMickiewiczaorazwesejach
opublikowanychwosobnymtomiedopieropośmiertnie3.Wydawać
bysięmogło,żeKsięgi,wktórychsporosformułowańpobrzmiewać
możedzisiejszemuczytelnikowiszowinizmem,wrodzaju:„Nie
wszyscyjesteścierówniedobrzy,alegorszyzwaslepszyjestniżdobry
cudzoziemiec”(rozdz.X,paragraf4)4,napisałMickiewicz„ku
pokrzepieniuserc”dlaemigrantówpolistopadowych–braci
pielgrzymów5.PonadtoprzesłanieKsiągzdawałosięgłównie
negatywne:wymierzoneprzeciwrządomimędrkomeuropejskim–
niemieckim,angielskimiprzedewszystkimfrancuskim.ORosjipisał
MickiewiczwKsięgachzadziwiającomało.AjednakKsięgi–czyli
jakpowszechniewtedypowtarzano:„EwangeliaMickiewicza”,
błyskawicznieokazałysiędziełemuniwersalnym,powszechnie
ważnym,najbardziejznanym,najwięcejtłumaczonym
irozpowszechnianymwEuropieutworempoety.Księgitrafiływswój
czas.MickiewiczotworzyłwKsięgachjakiśmomentwieczny,ważny
dlaodbiorcównacałymkontynencie.„Trudnobywskazaćdrugą
polskąksiążkę,którabywtakkrótkimczasieiwśródtylunarodów
takiwywołałazachwyt”6.KsięgamizachwycilisięnajpierwFrancuzi:
xiądzLamennaisihrabiaMontalembert,parFrancji,któryprzekład
Jańskiegopoprawiłipodpisał,aktóregozachwytściągnąłmunagłowę
naganępapieża,dopatrującegosięwKsięgach„złośliwości
izuchwałości”.GiuseppeMazzini,któryprzeczytałKsięgi
pofrancusku,uznałwMickiewiczu,podobniejakLamennais,
„pierwszegopoetęepoki”,awKsięgacharcydzieło7.Przekład
