Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ViolettaJulkowska
Zkoleiśredniowieczezmieniłosposóbpodejściadoproblemuindywi-
dualności,ukazującbohaterajakoodzwierciedlenieideałuspołeczno-po-
litycznegopoczątkowowpostaciachświętychkościołachrześcijańskiego,
anastępnieodXIw.wpostaciachrycerzaiwładcy.Przedstawienieokre-
ślałoramowomiejscekonkretnejpostaciwhierarchiispołecznejizarazem
jejrolępolitycznąjakorodzajidealnegotypuaktywnościprzewidzianejdla
odpowiedniegostanuspołecznego.Uzyskanewtensposóbuniwersalizu-
jąceujęciemiałowpływnaintegralnośćopisuorazwskazaniemotywów,
jakiekierowałybohaterem.Zgodniezówczesnąfilozofiązgóryokreślony
byłtakżewymiaraksjologicznyprzedstawionegowizerunku,odnoszącysię
doceluisensużyciaczłowieka.Wśredniowieczuwyłoniłasięnowacecha
konstytutywna,amianowiciezgodnośćwzorcaosobowegoiprzekazuonim
zprawdamiwiaryorazzbudowanyminanichwyobrażeniami.Apogeum
przeżywałomoralizatorstwojakojedynazformalnychcechodziedziczonych
postarożytności.
Renesanswswoichzałożeniachodwoływałsiędotradycjistarożytnych,
rozbudowującindywidualnośćjednostkikosztemanalizycharakterologicz-
nej,jednaksamgatunekuległskostnieniuischematyzacji.Epokabaroku,
zwłaszczanagrunciepolskiegopiśmiennictwaotematycehistorycznej,ob-
fitowaławliczneujęciaocharakterzeautobiograficznym,doktórychnależa-
łypamiętniki.Powszechnejmodzienatenrodzajautorefleksjihistorycznej
sprzyjałwypełnionywojnamiwiekXVII,agłównymibohateramitychauto-
biografiiizarazemichtwórcamipozostawalizarównohetmaniiniżsirangą
dowódcywojskowi,jakiszlachtauczestniczącawpospolitymruszeniu.Ten
typpisarstwahistorycznegozyskałnapopularności,stającsięulubionąfor-
mąwypowiedziwieluosóbzwarstwyszlacheckiej,alepozostawałnieznany
inieopublikowany.DopieronapoczątkuXIXwiekustałsięprzedmiotem
lekturyizacząłpełnićrolęmateriałuźródłowegowykorzystywanegozpowo-
dzeniemprzezpisarzyihistoryków.Stałosiętak,gdywkręgacharystokracji
polskiejzainicjowanazostałaakcjawydawniczapamiętnikówtraktowanych
jakopotencjalneźródławiedzyonieodległejprzeszłości.
Przełomwpodejściudobiografiijakogatunkupisarstwahistorycznego
nastąpiłwczasachoświecenia,kiedyporzuconopragmatyzmpisarskijako
cechękonstytutywną,bywtomiejscenarzucićtwórcomobowiązekposzu-
kiwaniaprawdyhistorycznej.Powstaławtensposóbnowazasadakonstytu-
tywnabiografistykihistorycznej,związanazposzukiwaniemprawdy,weryfi-
kowanejnietylkozdroworozsądkowympodejściemdoinformacji,alecoraz
częściejodwoływaniemsiędoświadectwróżnegotypu.WkońcuXVIIIwie-
kupowstająpierwszehistoryki,określającewyznacznikifachowegowarszta-
tubadaczyprzeszłości,tezkoleidadząpoczątekseminariomhistorycznym
18
