Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dawneiwspółczesnecechykonstytutywnebiografiijakogatunku...
icechyfakultatywne.Zmianywobszarzetychcechprowadziłydoewolucji
gatunkuipowstawaniajegokolejnychodmian8.
PoczątkibiografistykisięgająokresustarożytnejGrecji,przełomu
ViIVwiekup.n.e.ZasadyteoretycznebiografiizostałysformułowanewCha-
rakterachTeofrasta,gdziepojawiłysięczterycechykonstytutywnegatunku:
-przedstawianiepełnegożyciaczłowieka;
-przedstawianieocharakterzepodmiotowym,ukazującepełnięindy-
widualnościzdodatkowympodkreśleniemtychcech,którestanowiły
owyjątkowościosoby;
-poszukiwaniemotywówdziałań(przedewszystkimwjegocharakterze
iosobowości),jakimikierowałsięczłowiekwswoimżyciu;
-refleksjanadegzystencjączłowieka,sensemjegożycia.
Cechytestanowiłyinadalstanowiąrozpoznawalnewyznacznikigatunku
biograficznego9.Zczasemdołączyładonichcechatraktowanapoczątkowo
fakultatywnie,amianowiciemoralizatorstwo.Stałosiętowwynikupopular-
nościŻywotówsławnychmężówPlutarchazCheronei.
Tuwartododać,żemoralizatorstwojakocechapoczątkowofakultatywna
stałosiępóźniejcechąkonstytutywnąwieluinnychgatunków(satyra,satyra
menipejska,bajka,moralitet)należącychdonurtupiśmiennictwaocharak-
terzeparenetycznym.Nurttenspełniałfunkcjedydaktyczno-moralizator-
skie,zachowującswojążywotnośćażdokońcaXVIIIwieku.
Kolejnitwórcybiografiinadawaliformiegatunkowejokreślonepiętno
konstrukcyjneiartystyczne.PrzykładowowdziełachPlutarchadostrzegasię
wyjątkowąspójnośćnarracyjną,natomiastplastycznośćopowieściirozsze-
rzanieopisunazwiązkiprzedmiotubadańzotoczeniemstałysięznakiem
rozpoznawczymbiografiiSwetoniusza.Praceobutychstarożytnychpisarzy
nakreśliłydwakierunkirozwojubadańbiograficznych,któreutrzymująsię
dodniadzisiejszego.Pierwszykoncentrujesięnabadaniutypuosobowości
bohatera(wzórPlutarcha),drugikierujeuwagęnarodzajicharakterinte-
rakcjibohaterazotoczeniem(wzórSwetoniusza).Zatemokresstarożytności
grecko-rzymskiejnietylkozapoczątkowałistnieniebiografistykihistorycz-
nej,aleokreślajączasadniczecechygatunku,wyznaczyłgłównetoryjego
rozwoju,charakterystycznetakżedlapóźniejszejtradycjibiograficznej.
8
Idearozpatrywaniabiografiizperspektywycechkonstytutywnychifakultatywnych
pochodziztekstuGwidonaZalejki,poświęconegobiografiijakogatunkowihisto-
riograficznemu.Dojegoustaleńsprzeddwudziestulatdodajęrefleksjeirozwiązania
badawczezastosowanewewłasnejpraktycepisarskiej:Zob.V.Julkowska,Historia
dlawyobraźni.RecepcjaiinterpretacjapisarstwahistorycznegoKarolaSzajnochy,Po-
znań2010.
9
Biografaihistoriografadawniejidziś,red.R.Kasperowicz,E.Wolicka,Lublin2005.
17
