Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
„Zdolnośćkategorycznychżądańnieleżywekrwi
Górnoślązaka,jestonznaturydobroduszny”[1]–pisał
JanKasprowiczw1886rokunałamach„Przeglądu
Społecznego”.AhistorykAlfonsPerlickponad50lat
później–żeGórnoślązakto„niedoścignionykształt
robotnikaiżołnierz”[2].ReżyserKazimierzKutz
poszedłjeszczeokrokdalej:twierdził,żecechą
ge​ne​tycz​nąŚlą​za​kówjestdu​po​wa​tość[3].
WedługopiniiwieluŚlązakjestzatemrobotny,ale
przedewszystkimposłuszny,poczciwyimałolotny.Ale
czyabynapewno?Czyprzypadkiemniejesttak,
żetoelityrządząceŚląskiemchciałytakformowaćjego
mieszkańców,żebymiećdoczynieniaz„poczciwym
ludkiem”,niejakoodpornymnawpływzachodzących
wokółprzemianspołecznych?„Naróżnesposoby
–odbrutalnejrepresjipoprzezupartezaświadczanie
onierozumnościiapolitycznościludu–elitystarająsię
stłumićtakiedemokratyczne,ludowewtargnięcia
wustalonyporządekspołecznychwarstw”[4]–pisał
WiktorMarzecwksiążce
Rebeliaireakcja.Rewolucja
1905
rokuiple​bej​skiedo​świad​cze​niepo​li​tycz​ne
.
Jednakniedokońcasiętoudawało.Śląskirobotnik
wywodziłsięztradycyjnegośrodowiskawiejskiego,ale
podwpływemwielkichimniejszychprocesów
społecznychzmieniałsięiradykalizował.Jużpobieżna
lekturalokalnychpismkatolickich,takichjak
„GwiazdkaCieszyńska”czy„Katolik”,pozwala
zauważyć,żewrazzupływemlatcorazbardziej
utyskiwano,że„ludek”stajesięmniejpokornywobec
panaiple​ba​na.
Wartotakżeodnotować,żeśląskirobotniknatle
pracownikówpodobnychokręgówprzemysłowych
naziemiachpolskichiniemieckichwcaleniewydawał
siętakipotulny.Cowięcej,szybkonauczyłsięteż