Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kłopotyzterminologiąniemogąnamprzytymprzesłonićkłopotów
zchronologią.Oilebowiemliraibarbitonsąinstrumentamiantycznymi
używanymiprzezpoetówstarożytnejGrecji,otylelutniajestinstrumentem
bliskowschodnim,którydopierowśredniowieczutrafiłdoEuropy34.Nie
tylkowięc–wbrewleksykografom–trudnozauważyćpodobieństwotych
instrumentów,aleteżmająonezupełnieróżnyrodowód.
Wśródowegonazewniczegonmateriipomieszania”niezwykletrudno
sięporuszać.Nicwięcdziwnego,żeMickiewicz,atakżejegopoprzednicy
iwspółcześninieodróżnialiinstrumentówantycznychodśredniowiecznych.
Stosowaliteżwspomnianewyżejnazwyniezwykleswobodnie.Zwłaszczaże
przecieżoddawnapoeciwdosłownymsensienieśpiewaliraczejwłasnych
utworówinieakompaniowalisobienainstrumentachmuzycznych.
WyjątekstanowinieobcaprzecieżMickiewiczowiimprowizacja.Wedle
znanychnamrelacjipoetaniezawszewjejtrakciedeklamował,czasemtak-
żeśpiewał(bądźmelorecytował)doakompaniamentufortepianu,fujarki
lubfletu,zwykledoznanejmelodii35.Zwspomnieńświadkówtakichwystą-
pieńmożnawywnioskować,żenawetimprowizacjeproząbyłypodporząd-
kowanemuzyce,bozrytmizowane36.PodobnieKonradwsceniewięzien-
nejIIIczęściDziadówśpiewaprzydźwiękachfletuFrejenda(DIII,152–153)
(choćwscenieImprowizacjimówi,posługujesięjedynieterminologiąmu-
zycznąiodwołujedoczynnościśpiewaniaidogrania–naszklanejharmo-
nice[DIII,156–157]).Ale,popierwsze,sampoetaniegrałwtrakcieimpro-
wizacji,ajedynieśpiewałlubmelorecytował.Podrugie,używanowtedydo
akompaniowaniainstrumentówwspółczesnych,aniedawnych.Potrzecie
zaś,żadenzutworówMickiewicza,wktórympojawiasiębardon,niejest
improwizacją.
Trzebazatempowiedzieć,żewnutworachzbardonem”naszegowiesz-
czamamydoczynieniazprzywołaniemtoposugrającegoiśpiewającegopo-
etyjakoczystejkonwencji,niemającejżadnegorzeczywistegoodpowiedni-
ka.Niktrealnieniegrainieśpiewa,jedynienpoetaprzedstawiony”parasię
tymiczynnościami.Bardonzaś,symbolizującjegomocpoetycką,natchnie-
nieipoezjęrównocześnie,możewygodniefunkcjonowaćjakonieokreślony
34
C.Sachs,Historiainstrumentówmuzycznych,s.229–233.
.
35Por.I.Puchalska,ImprowizacjapoetyckawkulturzepolskiejXIXwiekunatle
europejskim,Kraków2013,s.179–189.Przyfortepianieimprowizowaliteżromantycy
drugiegopokolenia–przedstawicielecyganeriiwarszawskiej(S.Kawyn,Cyganeria
warszawska.Zdziejówobyczajowościliterackiej,Warszawa1938,s.83).
36Por.Wiadomościoimprowizacjach,[w:]AdamaMickiewiczawspomnieniaimyśli,
zrozmówiprzemówieńzebr.ioprac.S.Pigoń,Warszawa1958,s.91–115.
15
