Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DariuszSzpoper,AleksanderWielopolskiipróba...
dotyczącychguberni.RaportTymowskiegonegatywnieodniósłsiędowynikającejjeszcze
zunormowańStatutuOrganicznegokompetencjidowyboruprzezradygubernialnesędziów
dwóchpierwszychinstancjisądowychorazdosporządzanialistkandydatównawakujące
urzędy
.Stwierdzono,iżtaprerogatywanieprzyniosłanżadnychpomyślnychrezultatów;jesz-
czeprzed1831rokiembyłapowodemlicznychzawikłańtak,żedziśpominiętąbyćmusi”
17
.
TreśćraportuTymowskiegorozpowszechnionazostaławśródkręgówrządowych
wSanktPetersburgu
18
,stającsiępodstawądladalszychprac,prowadzonychgłównieprzez
Płatonowa,aprzyjmującychjakopunktwyjściaprzepisyStatutuOrganicznegoz1832r.,
któredefactonigdydotejporynieweszływKrólestwiePolskimwżycie
19
.12marca1861r.
dotarłyzWarszawydoSanktPetersburganowepropozycjereform,tymrazemautorstwa
Wielopolskiego,abędącewynikiemswoistegokompromisuzawartegopomiędzynim
aks.Gorczakowem.Następnegodniamiałyonestaćsięprzedmiotemobradzwołanejspe-
cjalnieztegowłaśniepowoduradyministrów
20
.
ProjektWielopolskiegoprzewidywałstopnioweodejścieodtychwszystkichinstytucji,
którewczasienamiestnictwaks.IwanaPaskiewiczazmierzałykuunifikacjizCesarstwem
Rosyjskim,azatemlikwidowałyodrębnościustrojoweKrólestwaPolskiego.Zakładałwięc
reaktywacjęKomisjiRządowejWyznańReligijnychiOświeceniaPublicznegoorazRadyStanu,
mającejbyćrównieżnajwyższąinstytucjąsądownicząkraju.Przewidywałpodziałna8wo-
jewództworazwprowadzeniemundurównarodowychipieczęcizherbemKrólestwa.Dalej
WielopolskiproponowałutworzenieRadySenatorskiejpochodzącejznominacji,wskładzie
którejzasiadałoby8biskupów,8wojewodówi39kasztelanówpowoływanychwyłącznie
zgronawłaścicieliziemskichorazposzerzeniejejprzezdokooptowanienieokreślonejliczby
nparów”—ciostatnireprezentowaćmielibykręgiprzemysłowo-handloweorazśrodowiska
inteligenckie,wykonującewolnezawody.Radatamiałabyprzyjmowaćskarginawszelkie
działaniałamiąceprawooraznadużyciapopełnianeprzezurzędników.Naszczeblukażdego
zwojewództwmiałabydziałaćRadaObywatelska,pochodzącazwyboru(po2reprezentantów
szlachtyi1przedstawicieluspozategostanuwybieranychzkażdegopowiatu).Miałabyona
kompetencjewyłącznieograniczonedosprawlokalnych.Wielopolskiżądałtakżeutworzenia
zgromadzeńokręgowychigminnychorazRadyMunicypalnejwWarszawie.Wszystkietein-
stytucjemiałybybyćpowołanedożyciajeszczew1861r
.RaznadwalataRadaSenatorska
zbierałabysięwposzerzonymskładziejakotakzwanaRadaWalnazudziałemdodatkowo
prezesówRadObywatelskichorazprezesaWarszawskiejRadyMunicypalnej,jakteżkilku
innychwirylistów.WzakresiewłaściwościrzeczowejRadyWalnejprzewidzianokompetencję
doopiniowaniaprojektówaktównormatywnychprzekazanychjejprzezwładzerządowe.
PonadtowtekścieswojegoprojektuwidziałWielopolskipotrzebęprzywróceniawWarszawie
17
Ibidem,s.54.
18
P.A.Wałujew,Dniewnikministrawnutriennychdieł,1861-1864,Moskwa1961,t.I,s.81,zapisz9marca1861r
.
19
S.Kieniewicz,Powstaniestyczniowe...,s.135.
20
P.A.Wałujew,Dniewnik...,s.82,zapiszdnia12marca1861r.
13
