Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
współczesnapolskapolitykajęzykowa
75
zmiany(por.wprzeszłościpozycjajęzykafrancuskiego).Pozostałejęzykiczekałaby
nśmierć”lubtrwaniewpozycjijęzykadomowego,prywatnego.Takawizjawskraj-
nymwarianciewydajesięczystąutopią.Niebierzepoduwagęsiłyodwiecznego
przywiązaniaetnicznego,którewciążnietracimocy,atrakcyjnościiniezbędności.
Symptomysłabnięcianaroduipaństwasąbyćmożetylkoprzejawemkryzysuich
nowożytnejpostaciinieoznaczająrychłegoichkońca.Nieulegajednakwątpliwości,
żeposiadanieprzezludziwspólnegojęzykaijegopowszechnaznajomośćułatwia-
łabyżycienaniektórychobszarachludzkiejaktywności.Jednakskrajnarealizacja
modelumonolingwalnegooznaczałabywręczklęskękulturową-gubiłobysięcałe
bogactwowiedzyzakodowanejwróżnychjęzykach.
Trzecizproponowanychscenariuszystarasięrównoważyćdziałanietenden-
cjinacjonalnejieuropeizacyjnej.PrognozowanawnimEuropaniejestEuropą
nacjonalizmówaniEuropązunifikowaną,leczEuropąróżnicyiintegracji.Państwa
europejskiezrzekająsięczęściswejsuwerennościwewłasnychnarodowychinte-
resach-korzyśćmożnawynieść,uznajączasadneinteresyinnych.Wtensposób
możnarealizowaćrównocześniecelenarodoweieuropejskie(zob.Beck2009).Oile
scenariuszpierwszymożnaokreślićjakorealistycznyiocenićgonegatywnie,ascena-
riuszdrugiwydajesięutopijny,otylescenariusztrzeci,mimotrudnościzwiązanych
zjegorealizacją,możnachybauznaćzarealistycznyiocenićgopozytywnie.
Scenariusztrzecizakładawłaściwiezreformowanąkontynuację,tj.redefiniowanie
irenegocjowanienarodowychtradycji(narracji)orazotwieraniesięnaperspek-
tywęeuropejskąiglobalną.Przebudowywymagaprzedewszystkimsferakompe-
tencjikulturowo-mentalnych.Niezbędnastajesięzmianamentalnychwzorców,
ichadaptacjadonowychkontekstóworazwytworzenienowychindywidualnych
izbiorowychkompetencjimyślowychizachowaniowych.Azmianawzorcówzwykle
dokonujesięalbowdługimprocesiejakoopóźnionareakcja(expost)nazasadniczą
zmianępraktyki,albozgórywwynikuautorefleksjiiświadomejpolityki(policy)
nprzeprogramowania”
.
Językinarodowesąważnymiwręczpodstawowymźródłemtożsamościzbio-
rowej.Posługującsięwielomajęzykami,przekraczamymentalnegranicemiędzy
narodamiikulturami,osadzamysięwwielukulturach.Wielojęzycznośćludziczyni
zjęzyka(ów)narzędzieimiejsceeuropeizacji,europeizujeEuropę.StądEuropa
wtrzecimscenariuszupowinnabyćtworzonazuwzględnieniempierwszegojęzyka
narodowegojakopodstawowegoorazprzemyślanejwielojęzyczności.Językiemdru-
gimpowinienbyćraczejswobodniewybrany(względyemocjonalne,profesjonalne
itd.)priorytetowyjęzykobcy.Dopieronatrzeciejpozycjiznalazłbysięjęzykeuro-
pejskiorolilinguafranca.Wdalszejkolejnościznalazłybysięjęzykiinne(zależnie
odpotrzebizdolnościjęzykowych).
Państwaeuropejskieprowadząokreślonepolitykijęzykowe(wtymedukacyjno-
językowe),różnierozkładającakcenty(por.opolskiejpolitycem.in.Gajda1999b,
