Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
17
budowaniaifundowaniaświątyńoparłemnawybranych,aczniejedynychzacho-
wanychźródłach.Niebyłomoimcelemopisywaniefundacjiposzczególnychme-
czetów,ajedynieukazaniemechanizmu,jakitowarzyszyłichpowstawaniu.Po-
dobnierzeczsięmaprzywyborzeimamaczyteżpozyskiwaniuwakufu.
Wtrakciepowstawanianiniejszejrozprawypojawiłosiękilkaspostrzeżeń
dotyczącychnaukowegoobowiązkupogłębienia,aniekiedyrewizjiistniejącego
stanubadańnadtąspołecznością.Koniecznejestbowiemprzeprowadzenie
wmożliwienajbliższymczasierzetelnychbadań,opartychnanowymmateriale
źródłowym,natematliczbyosadnikówtatarskich34.Mogąonestaćsięprzyczyn-
kiemdonowychustaleńwbadaniachnadspołecznościątatarskąnietylkowkon-
tekściewojskowym.Wartobyłobyzainteresowaćsięlosemspołecznościtatarskiej
wpaństwiepruskim,wyraźniebrakujepełniejszejsyntezyTatarówwpaństwie
FryderykaWilhelma.Byćmożedoczekasięrównieżswegobadaczazaniedbany
XIXwiek.AdziękicorazszerszemudostępowidowschodnicharchiwówPeters-
burga,MoskwyczyMińskawątektenjestmożliwydorealizacji.
Kolejnąsprawąsąkwestieedytorstwaźródeł.Ważnewydajesięopracowanie
iopublikowaniewcałościrewizjiKierdeja,którejrękopisprzechowywanyjest
obecniewmoskiewskimarchiwum.Cennąiciekawąpublikacjąźródłowądopo-
znaniadziejówTatarów,alenietylko,możestaćsiępaszkwilPiotraCzyżewskiego
pozostającydotejporyjedyniewwydaniuzXVIIwieku35.Bylepiejpoznaćde-
mograęspołecznościtatarskiej,potrzebnejestzaśrozpoczęciepracnadcyklicz-
nymopracowywaniemipublikowaniemzachowanegomateriałumetrykalnego.
Pytańipostulatówbadawczychrodzisięwiele,boizakresjestszeroki,atemat
Tatarówpozostajewnikłymstopniuzbadany.Todobrzeznaczytotylkotyle,
żecałyczasmamyszansęnawzbogacenienaszejwiedzynatemattejnielicznej
jużdziśspołeczności.
Mamnadzieję,żeniniejszarozprawauzupełnilukęwbadaniachnadżyciem
religijnymspołecznościtatarskiej.Postawionezaśwniejpytaniapobudząśrodo-
wiskohistorykówdodalszychdociekańnadtąwciążmałoznanąspołecznością.
Źródła
Badaniereligijnościtoprocesbardzotrudny,możnabowiemzanalizować
jedyniejejpowierzchownąstrukturę.Dziękiźródłomdasięzaobserwować,jak
powstawałyiupadałyświątynie,nailetatarskaspołecznośćangażowałasięwruch
religijny.Niezachowałysięnatomiastpamiętniki,którewsposóbosobistymog-
łybyodnosićsiędokwestiireligijnościijejprzeżywania.
34NatematliczbyosadnikówtatarskichwXVIwiekuzob.H.Łowmiański,Zaludnieniepaństwa
litewskiegowXVIwieku.Zaludnieniewroku1528,Poznań1998,s.160.
35JedenzkilkunastuegzemplarzyznajdujesięwBiblioteceUniwersytetuWarszawskiego,Dział
StarychDrukówsygn.4.14.8.10,nrmikrolmu7908.