Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
naprzykładRosjanzamieszkującychEstonięiŁotwę,stanowiących
znaczącączęśćpopulacjilokalnychspołeczności.
Upadekw1991rokuZwiązkuSowieckiegoipoprzedzającegokon-
fliktynaBałkanachunaoczniły,jakwielesprawspołeczno-politycz-
nych,terytorialnychinarodowych,mimodeklaracjiipobożnychży-
czeń,niezostałorozwiązanych,bądźteżjakdużo,przyczęstosiłowej
próbieichrozstrzygnięcia,popełnionobłędów.
PrzezwielelatZwiązekSowieckitraktowanybyłjakopaństwo,
wktórymkwestienarodowościoweurzeczywistnionezostaływsposób
nieomalmodelowy,stanowiącyniedoścignionywzórdlainnych.Przy-
stępującdoprzebudowyżyciawtymkraju,MichaiłGorbaczowjeszcze
wpołowielat80.XXwiekukonstatował,żenZSRRstanowiprzykład
naprawdęjedynejwswoimrodzajucywilizacjiwhistoriiludzkości[…].
Wmoichpodróżachporepublikachiregionachnarodowościowych
ZwiązkuRadzieckiego”—podkreślał—nspotykającsięzludźmi,za
każdymrazemnanowosięprzekonywałem,żeceniąoniisądumni
ztego,żeichnarodynależądojednej,wielkiejmiędzynarodowejro-
dziny,żesąnieodłącznączęściąogromnegoisilnegomocarstwa”2.Za-
ledwiewkilkanaściemiesięcypóźniejwZwiązkuSowieckimdoszło
doerupcjikonfliktów,którychważnąprzyczynąbyłyzarównokwestie
terytorialne,jakinabrzmiewająceodlatkonfliktyetniczne.Wlatach
1988-1991natereniecałegoZwiązkuSowieckiegomiałomiejsceoko-
ło150antagonizmówocharakterzenarodowym,zczegoprzynajmniej
20zakończyłosiętragiczniedlauczestników.nKonfliktomnarodo-
wościowym”—pisałWłodzimierzMarciniak—ntowarzyszyłodąże-
niedoetnicznejsanacjiterytoriówuznawanychzahistoryczneojczy-
znyposzczególnychnarodów”3.Podobnierzeczwyglądałazpowstałą
wlistopadzie1945rokuFederacyjnąRepublikąJugosławii.Początkowo
powielałaonawzorysowieckie,apozerwaniuw1948rokuzMoskwą
wkroczyłanadrogętzw.socjalizmusamorządowego,przyzachowaniu
szczególnychuprawnieńprezydentarepubliki,którymod1953roku
ażdoswojejśmierci(4maja1980r.)pozostawałJosipBrozTito.Choć
wielokrotniedochodziłotamdokonfliktównarodowościowychwy-
wołanychmiędzyinnymikryzysamiekonomicznymiczyteżpomija-
niemaspiracjimniejszychgrupetnicznych,todopierofalademokracji
ipluralizmu,któradotarładoJugosławiiw1989roku,doprowadziłado
6
