Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Nierównomiernośćjakouniwersalnaprawidłowośćrozwoju
20
pozyskiwaniacorazwiększychzasobówniezbędnychdoprzetrwania
dlawzrastającejliczbyludności,polepszaniawarunkówjejbytowania,
tworzeniajakiejśinfrastruktury,mniejlubbardziejułatwiającejkontakty
zinnymigrupamiludzi,atakżeobronyprzedrzeczywistymiczypoten-
cjalnymiwrogami.
Funkcjonowaniewmiaręzwartychgrupzmuszałodoposzukiwania
coraztolepszychrozwiązańdlaichprzetrwaniairozwoju,zarównowsfe-
rzeorganizacji,iwspółdziałaniawprodukcjiniezbędnejdlarozwoju,jak
inaturalnejczybardziejsformalizowanejdyscyplinyspołecznej.Wtym
obszarzepojawiająsiędwaważneprocesy.Zjednejstronywykształca
sięwmiarętrwałahierarchiarządzącadanągrupą,wprzeważającym
stopniuopartanarodowymdziedziczeniuwładzy,azdrugiejstrony
następujeswoistakodykacjaprawiobowiązkówczłonkówdanejgrupy.
Procesytestopniowoprzenikająodsilniejszegoplemieniadogrupmniej
sprawnychczymniejagresywnychisłabszych,żyjącychwdanejprze-
strzeni,aczasamiwobszarachniezbytodległych,jakiemożnabyłosobie
podporządkować.
Jesttouproszczonyproceskształtowaniasiępierwszychpaństwczy
ściślejrzeczbiorącquasi-państw.Związkitakiebowiemczęstoiszybko
sięrozpadałypodwpływemżnychprzyczyn,wśródktórychagresjaze
stronysilniejszychtegotypuorganizacjibyłajednązważniejszych.Można
jednakwymienićwieleinnychprzyczyn,któreprowadziły,zjednejstrony
doupadkutegotypuorganizmów,azdrugiejstronydowzrostupotęgi
innych.Teostatniebyłyzwiązanezulepszaniemwarunkówbytowania
iopanowywaniemprzestrzeni,wszerokimtegosłowarozumieniu.
Wzrostiznaczeniesiłyposzczególnychpaństw,jakkolwiekstanowiło
ważnąprzyczynęułatwiającąprocesrozwojowy,musiałosięwspieraćna
żnegotypuinnowacjachułatwiającychzarównowzrostprodukcji,jak
iumacnianiewspólnoty,atakżestwarzaćmożliwościprzekazywaniaczy
ściślejupowszechnianianowychrozwiązańtechnicznych,azwłaszcza
tworzeniamożliwościwymianynadwyżekniektórychdóbrczypew-
nychusług.Niebyłytojeszczepoczątkigospodarkirynkowej,alequasi-
-wymianaczywymianabarterowa.
Trudnowyraźniewskazać,jakiewynalazkiprzesądziłyorozwoju
ludzkości,spórwtejkwestiitrwajużodwieludziesięcioleci,aniektórzy
historycytwierdzą,żebyłotokołoipismo,pierwszeznamionowałopo-
stęptechniczny,adrugiewiedzę.Zarównojedno,jakidrugieprzyczyniło
siędonawiązywaniakontaktówzpopulacjamizamieszkującymibardziej