Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Gospodarkaświatowa–istota,ryshistorycznyitrendycywilizacyjne
23
Tabela1.Momentyprzełomowewpływającenakształtgospodarkiświatowejprzedglobalizacją
Pierwsza
rewolucja
przemysłowa
(XIXwiek)
Kryzys
spowodowany
Iwojnąświatową
(1914-1918)
Kryzys
ekonomiczny
(1929-1933)
przełomowy
Moment
1
Proceszmianocharakterzeekonomicz-
nym,
ikulturalnym,któryzostałzapoczątko-
wanywWielkiejBrytaniiprzełomowymi
wynalazkami,zaliczasiędonichprzede
wszystkim:maszynęparową,telegraf,
statekparowy,kolej.Wrazzrewolucją
przemysłowąupowszechniłysięprze-
wozymasowenabliskieidalszeodle-
głości,rozszerzeniuuległmiędzynaro-
dowyhandel,któryobjąłnoweobszary,
przedmiotemobrotuuczyniononowe
towary,poprawiłasięwydajnośćproduk-
cji.Wielokrotniezwiększyłosięrównież
zapotrzebowanienasurowce,np.węgiel
irudę,którewodróżnieniuodsurowców
stosowanychpoprzednio,niewystępo-
wałypowszechnie.Oznaczałotokoniecz-
nośćsprowadzaniaichzzagranicy.Nie
bezznaczeniabyłytakże:rozwójkolei,
rozwójtransportuwodnegoiżeglugi
parowej,rozwójkomunikacjimiejskiej
(tramwajeparowe,tramwajekonne)
Okresistotnegozałamaniadobrobytu,
ukształtowanegopodwpływemmiędzy-
narodowegopodziałupracyerypierw-
szejrewolucjiprzemysłowej.Załamanie
todotyczyłoprzedewszystkimgospo-
darkieuropejskiej(EuropaZachodnia,
WielkaBrytania)inastąpiłojakorezultat:
stratizniszczeńwojennych,zahamowa-
niarozwojuprzemysłucywilnego,pro-
cesudekapitalizacjimaszyniurządzeń,
powstaniaZSRRonowym,komunistycz-
nymustrojuirywalizacjizkrajamikapita-
listycznymi
Korzystnakoniunkturadrugiejpołowy
lat20.XXwiekuuległadrastycznemu
załamaniuw1929rokuwwyniku:po-
gorszeniasiękoniunkturywStanach
Zjednoczonych,którebyłyściślepowią-
Charakterystykamomentu
technologicznym,
przełomowego
2
społecznym
Rewolucjaprzemysłowaizwiązaneznią
rozszerzeniepodziałupracydoprowa-
dziłydoilościowegowzrostuobrotów
handlowychiliczbynowychtowarów,
będącychichprzedmiotem.Doszłodo
trwałychzmianwstrukturzeprodukcji,
którepolegałynaprzejściuodgospo-
darkiopartejnarolnictwie,produkcji
manufakturalnejirzemieślniczejdo
zmechanizowanejprodukcjifabrycznej
prowadzonejnaskalęprzemysłową(ko-
palnie,huty,fabryki).Skutkirewolucji
przemysłowejobejmowałypozatym:
rozwójurbanizacji,związanejzmasową
migracjąludnościzewsidomiast,zmia-
nęstrukturyspołeczeństwazagrarnego
naspołeczeństwoprzemysłowe,wzrost
znaczeniaklasyproletariackiej,demokra-
tyzację
PoIwojnieświatowejnastąpiłyistotne
zmianywukładziesiłwgospodarceświa-
towej(centrumprzemysłoweihandlowe
świataprzesunęłosięzEuropydoAmeryki
Północnej).Zmianywgospodarceświato-
wejwiązałysiętakżezezmianamiustro-
jowymi(powstanieZSRR),któreoznacza-
ły:utratękapitałówpaństwzachodnich
wzwiązkuznacjonalizacjąprzedsię-
biorstwizawieszeniemobsługidługu
zagranicznegoorazodcięciedostępudo
rosyjskichzasobówsurowcowych,izolo-
wanieZSRRwstosunkachmiędzynarodo-
wych.Konsekwencjąukształtowaniasię
nowegoukładusiłwgospodarceświato-
wejbyłyzmianywrozdzialedochoduna-
rodowegonakorzyśćAmerykiPółnocnej
Głębokiwstrząsdlagospodarkiświato-
wej,którypociągnąłzasobą:załamanie
produkcjiprzemysłowej,wielomilionowe
bezrobocie,odpływkapitałuzEuropydo
StanówZjednoczonych,wprowadzenie
Wpływnagospodarkęświatową
3
